Zo drong Kim Jong-un ons een nieuwe, bedreigende werkelijkheid op

• Wouter Meijer

  redacteur Buitenland

De wereld schrikt steeds vaker op van weer een kernproef of weer een raketlancering in Noord-Korea. Hoe is het land aan die middelen gekomen, en wat willen ze ermee?

1. Hoe komt Noord-Korea aan de kennis en het materiaal?

Er zijn internationale sancties tegen Noord-Korea. Toch is het land erin geslaagd om een indrukwekkend wapenarsenaal op te bouwen.

Dat is al in de jaren 50 en 60 begonnen. Noord-Korea kreeg toen hulp van de Sovjet-Unie bij de ontwikkeling van reactoren. China hielp later ook, bij de bouw van ballistische raketten.

Pakistan speelde ook een belangrijke rol: beide landen werkten samen in Iran aan de ontwikkeling van raketten, en de Pakistaanse ingenieur Abdul Khan leverde ook kennis aan Noord-Korea. Een deel van die kennis had hij opgedaan in Nederland, bij Urenco in Almelo.

Maar die technologie is daarna doorontwikkeld, zegt Korea-kenner Remco Breuker. "Intussen exporteren ze zelfs technologie en wapensystemen. Je moet ze niet onderschatten, ze weten heel goed wat ze doen."

2. Wat heeft het land nu?

Noord-Korea heeft een enorm leger, zeker in verhouding tot de bevolking. Het Koreaanse Volksleger telt ongeveer 1,1 miljoen militairen, ongeveer 5 procent van de bevolking. Volgens Amerikaanse en Zuid-Koreaanse rapporten heeft Noord-Korea meer dan 1300 vliegtuigen, bijna 300 helikopters, 430 gevechtsschepen, 70 onderzeeërs, 4300 tanks, 2500 pantservoertuigen en 5500 raketwerpers.

Inmiddels heeft het land dus ook kernwapens, schattingen over het aantal lopen sterk uiteen. Het Amerikaanse ministerie van Defensie kwam in juli op 60 kernbommen, maar anderen noemen kleinere aantallen: 13 tot 30.

Cruciaal is de vraag of die bommen zo compact kunnen worden geproduceerd, dat ze op een ballistische raket kunnen worden gemonteerd. Want dan kan Noord-Korea er andere landen mee bedreigen.

De waterstofbom, die het regime naar eigen zeggen gisteren heeft getest, zou klein genoeg zijn om hem op een raket te plaatsen. Deskundigen zeggen dat alle Noord-Koreaanse langeafstandsraketten atoombommen kunnen dragen.

3. Wat kunnen ze ermee?

De bedoeling van de nucleaire bewapening is vooral om de Verenigde Staten buiten de deur te houden, zegt Breuker. "Als eerste kernwapens inzetten is geen optie: de vergelding die dat over je afroept, overleef je niet."

Maar Noord-Korea heeft een ander doel, dat ze de "definitieve overwinning" noemen. "Een hereniging van Noord- en Zuid-Korea onder leiding van het communistische noorden. Dan moet je de VS op afstand houden." Heel realistisch is die hereniging niet, Zuid-Korea heeft een formidabel leger, zegt Breuker.

De belangrijkste vraag is hoe ver de raketten kunnen komen. Aanvankelijk waren ze alleen in staat Zuid-Korea en Japan te bereiken. Maar de langeafstandsraket die afgelopen zomer werd getest, de Hwasong-14, kan het Amerikaanse vasteland bereiken. En daarmee is Noord-Korea in zijn belangrijkste doel geslaagd: het heeft de VS in zijn greep.

4. Waarom gaat het nu zo snel?

De eerste kernproef in Noord-Korea was in 2006, die mislukte. De tweede test, die wel lukte, was pas drie jaar later. Intussen gaat het sneller: de vijfde en grootste test met een atoombom vond een jaar geleden plaats. En gisteren lukte het, volgens Noord-Korea, voor het eerst om een waterstofbom tot ontploffing te brengen.

Volgens Breuker gaat de ontwikkeling steeds sneller omdat er veel onderzoek en ontwikkeling plaatsvindt. "Hoeveel weten we niet, net zo min als waar ze het van betalen." Officieel verdient Noord-Korea zijn geld met de export van steenkool en textiel. Maar er zijn veel grotere bronnen van inkomsten, via handel die vaak onder een andere naam wordt gevoerd.

De ontwikkeling is van levensbelang voor het overleven van het regime, dus wordt er veel in geïnvesteerd.

5. Wat kunnen andere landen hiertegen doen?

Een militair antwoord is niet meer mogelijk, zegt Breuker. "Daarvoor is het te laat, ze zijn te ver gekomen in hun ontwikkeling."

Bij een Amerikaanse aanval op Noord-Korea kan het land terugslaan door Zuid-Korea aan te vallen. De zuidelijke hoofdstad Seoul ligt op 40 kilometer van de grens, met raketten kan het noorden de miljoenenstad in een paar minuten bereiken. Dus een Amerikaanse actie om Noord-Korea "uit te schakelen" is geen optie, het levert te veel risico op voor Zuid-Korea.

"Met hele gerichte sancties kan de wereld de ontwikkeling van het Noord-Koreaanse atoomprogramma misschien vertragen", zegt Breuker, die nog maar eens herhaalt: "Maar tegenhouden kun je het niet meer."