'Dit middel doodt mensen, en wij maken ons druk om een beetje fipronil?'
Je moet er 18 jaar voor zijn, en een half jaar lid van de Coöperatie Laatste Wil. Meer drempels zijn er niet om te weten te komen waar je een nieuw legaal middel kunt krijgen voor zelfdoding: een goedkoop conserveringsmiddel dat volgens de Coöperatie binnen een uur tot de dood leidt. "Verontrustend", vindt hoogleraar gezondheidsrecht Joep Hubben. Volgens hem kleven er grote risico's aan het plan.
De Coöperatie Laatste Wil liet het witte poeder gisteravond zien in Nieuwsuur, zonder de naam van het conserveringsmiddel te noemen. Twee gram zou genoeg zijn voor de dodelijke dosis. De organisatie wil het middel niet zelf gaan verkopen, maar mensen wel verwijzen naar adressen waar ze het kunnen krijgen.
Hubben is vooral bezorgd over het gebrek aan controle op het gebruik ervan, vertelt hij in het NOS Radio 1 Journaal. "Iedereen boven de 18 kan lid worden en het aanvragen", zegt hij. "Een middel waarvan de werking in het geheel niet bekend is. Er is geen onderzoek gedaan naar de veiligheid. Er is geen enkele controle en er zijn geen serieuze waarborgen."
Het kan een oplossing zijn voor sommige mensen.
De Coöperatie stelt dat het middel zijn effectiviteit heeft bewezen bij tientallen zelfdodingen en, macaber genoeg, ook in een aantal moordzaken. Maar zelfs met alleen maar het geven van informatie over de beschikbaarheid, begeeft de organisatie zich volgens de hoogleraar juridisch op glad ijs.
"Op 14 maart was er een uitspraak in de zaak Heringa, over een man die zijn moeder hielp bij zelfdoding. De Hoge Raad heeft toen heel uitdrukkelijk gezegd: hulp bij zelfdoding is voorbehouden aan dokters en alleen in zeer uitzonderlijke omstandigheden mogen anderen dat doen. Dat kan alleen als iemand een beroep kan doen op een noodtoestand."
Volgens Hubben is in het plan van de Coöperatie geen sprake van zeer uitzonderlijke omstandigheden. "Die zijn niet aan de orde als je het middel zonder selectie aan iemand aanbiedt. Zonder beoordeling van de situatie waarin iemand verkeert, zonder een idee te hebben van iemands emotionele toestand, zelfs zonder een idee te hebben of iemand die het koopt het misschien voor iemand anders wil gebruiken. Dat is verontrustend."
De ophef ontstond nadat de Coöperatie Laatste Wil uitleg had gegeven over het nieuwe zelfdodingsmiddel in Nieuwsuur:
Hubben vindt dat de regering in actie moet komen om de verspreiding van het middel tegen te houden. Een paar jaar geleden stelde de ChristenUnie al vragen over de plannen van de Coöperatie maar toen was er nog geen actie mogelijk.
"Toen was er alleen nog een inschrijving in het handelsregister en dat was niet strafbaar. Dus zeiden ze: we wachten even af. Maar nu het middel zo concreet aangeboden wordt - misschien wordt het nu al verstuurd aan mensen - ligt het bij de ministers om daar iets aan te doen."
Gewelddadige suïcide
De Coöperatie krijgt ook steun voor haar plannen. "Als het middel veilig is, niet in de verkeerde handen valt en echt werkt, kan het een oplossing zijn voor sommige mensen", zegt Agnes Wolbert van de Nederlandse Vereniging voor een Vrijwillig Levenseinde in de uitzending van Nieuwsuur. Wolbert wijst erop dat zo'n zelfdodingsmiddel kan voorkomen dat mensen voor de trein springen of op een andere gewelddadige manier een einde aan hun leven maken.
Maar volgens hoogleraar Hubben is dat geen goed argument. "Uit onderzoek blijkt dat je gewelddadige suïcide niet voorkomt door allerlei middelen beschikbaar te stellen of routes aan te geven. Elk jaar springen er enkele honderden mensen voor de trein, terwijl er nu ook al heel andere middelen beschikbaar zijn."
Hubben verbaast zich erover dat er zoveel drukte wordt gemaakt over fipronil in eieren, maar dat een zelfdodingsmiddel zo makkelijk te verkrijgen zou zijn. "We maken ons druk over een klein beetje fipronil in een kippenei. Dat leidt bijna tot een crisis in Nederland. Er komt een onderzoekscommissie, de Raad voor de Veiligheid gaat zich ermee bemoeien. En nu wordt er een middel aangeboden waaraan je kunt overlijden, waar je een moord mee kunt plegen. En dat zou dan zomaar kunnen?"
