Watersnoodrampen: waarom krijgt Houston meer aandacht dan Bangladesh?

• Jade van Doornik

  redacteur Online

In de afgelopen twee weken berichtte nos.nl zeven keer over de overstromingen in Zuid-Azië, waar ruim 1500 doden zijn gevallen. Over de storm Harvey in Texas verschenen ongeveer 20 berichten. Lokale media daar melden intussen 21 doden.

Op dit moment zijn er in Houston twee correspondenten aan het werk voor de NOS. In het zwaar getroffen gebied in Bangladesh is niemand. Waarom krijgt de ene ramp meer aandacht dan de andere?

Omvang van de overstroming

Ieder jaar zijn er in het getroffen gebied in Zuid-Azië overstromingen en ieder jaar vallen er doden. Maar het aantal slachtoffers nu is beduidend hoger dan de afgelopen jaren. "Dat maakt het zeker nieuwswaardig", zegt Joeri Boom, de NOS-correspondent in Zuid-Azië.

"Daarbij komt ook dat we steeds meer te maken krijgen met dit soort extreme weersomstandigheden. Door de klimaatverandering hebben we daar allemaal mee te maken. We zouden daar zeker meer aandacht aan mogen besteden."

Weinig informatie

Het eerste wat de berichtgeving lastig maakt, is de opvallend summiere media-aandacht in het land zelf voor de overstromingen.

Boom: "Voor lokale media is dit business as usual. Ze gaven alleen het begin van de overstromingen veel aandacht, dat was vorige maand toen de teller op 224 doden stond. Daarna is het afgezwakt en ging het nieuws vooral over andere zaken, zoals de aanslag in Barcelona en de Chinese en Indiase militairen die tegenover elkaar stonden in het grensgebied. Er zijn dus niet uit alle getroffen gebieden beelden."

Videobeeld

Door gebrek aan aandacht door lokale media is de informatievoorziening voor redacties over de hele wereld beperkt. "Er komt helaas niet veel beeld via andere kanalen uit het gebied zelf", zegt ook Dick Jansen, chef van de buitenlandredactie bij NOS Nieuws. "Wat er is, hebben we grotendeels laten zien."

Ook grote internationale persbureaus hebben de afgelopen dagen geen enkel videobeeld aangeboden vanuit het overstroomde gebied in Zuid-Azië. Ter vergelijking: alleen vandaag al werd er door diezelfde persbureaus meer dan 100 minuten beeld aangeboden vanuit Houston.

Naast het gebrek aan beeld spelen ook afstand en herkenbaarheid een rol bij de hoeveelheid aandacht in de media. Dat geldt voor alle verhalen die de NOS-redactie maakt.

Boom: "Je hebt de ongeschreven journalistieke wet waarbij geldt: dichterbij is belangrijker."

Journalistieke keuzes

"Dat heeft niets te maken met de waardering die we voor de slachtoffers hebben", zegt NOS-hoofdredacteur Marcel Gelauff. "Wat altijd meespeelt in de beslissing ergens over te berichten, is de nieuwswaarde en de relevantie voor ons publiek en onze kijkers."

Een nieuwsredactie zou idealiter een compleet overzicht willen geven van alles wat er gebeurt in de wereld, maar dat is onmogelijk, stelt Gelauff.

"Er zijn veel onderwerpen die we niet doen. Daarmee willen we niet zeggen dat ze niet belangrijk zijn. Het is altijd een selectie en afweging van en door mensen. Dat hoort bij journalistiek."

Gebrek aan empathie

Boom licht het proces voor buitenlandjournalistiek toe: "Wat dichter bij huis gebeurt vinden we belangrijker. Net zoals mensen met wie we denken meer gemeenschappelijk te hebben: het westerse Amerika bijvoorbeeld."

Volgens psycholoog en gedragstherapeut Martin Appelo zijn mensen op die manier geprogrammeerd. "Met het rationele deel van ons brein denken we: iedereen heeft evenveel recht op ons medeleven en begrip. Maar uit onderzoeken blijkt dat mensen die minder op elkaar lijken, minder empathie voor elkaar kunnen opbrengen."

Eigen groep eerst

Die reactie verklaart volgens Appelo waarom we meer aandacht besteden aan Houston dan aan Azië. "Een groot deel van ons brein werkt nog vanuit de oude opvatting: onze eigen groep moeten we beschermen, een andere groep is potentieel gevaar."

"Een onderzoek laat zelfs zien dat het aanstekelijke effect dat gapen heeft, sterker is bij soortgenoten uit het eigen ras. We gapen minder snel mee met iemand uit een andere groep of met andere opvattingen."

De chef buitenland van de NOS, Dick Jansen, hoopt dat correspondent Joeri Boom de komende tijd nog de kans krijgt om Bangladesh binnen te komen. Op dit moment komt hij het zwaar getroffen gebied niet in omdat er een speciaal visum nodig is om er te kunnen filmen en dat wordt niet afgegeven.

"Maar omdat deze regio veel vaker kampt met overstromingen, die zich niet beperken tot Bangladesh alleen, gaan we nu ook reportages maken in het aangrenzende gebied in Noord-India." Joeri Boom werkt op dit moment aan een verhaal over het overstroomde Bihar in India.