VS vraagt zich af: kan Trump zichzelf gratie geven?

• Lambert Teuwissen

  redacteur Online

Hoever is president Trump bereid te gaan om zichzelf en zijn naasten te beschermen? Amerikaanse media vragen zich af of hij sommige betrokkenen misschien gratie zou willen verlenen. Naaste medewerkers, familieleden, misschien zelfs zichzelf - een ongehoorde zet waarvan niemand weet of het wel mag.

Het rumoer begon eerder deze week toen The Washington Post op basis van bronnen meldde dat Trump informatie had ingewonnen over zijn mogelijkheden om iemand gratie te schenken. "Volgens een adviseur was de president er eenvoudigweg nieuwsgierig naar", schreef de krant. "'Het ging niet van: ik kan niet wachten tot ik mezelf gratie kan geven', aldus de naaste medewerker."

Een woordvoerder van Trump deed het artikel af als nonsens. In een tweet onderstreepte Trump echter zijn verregaande bevoegdheden. "Iedereen is het erover eens dat de Amerikaanse president totale vrijheid heeft om iemand gratie te geven", schreef Trump. "Maar de enige misdaad die er tot nu toe is begaan, zijn de lekken tegen ons."

De Amerikaanse Grondwet geeft de president veel speelruimte. "De president heeft de macht strafvermindering en gratie te verlenen voor misdaden tegen de Verenigde Staten, behalve in het geval van impeachment", staat er bondig geschreven in Artikel II.

Met een pennenstreek zou Trump kunnen voorkomen dat bijvoorbeeld zijn campagneleider Manafort, schoonzoon Kushner of zoon Donald junior voor de rechter moeten komen. Er wordt momenteel onderzoek gedaan naar de contacten tussen medewerkers van Trump en Rusland.

Het zou niet voor het eerst zijn dat een gang naar de rechter wordt verijdeld door een presidentieel pardon. Zo voorkwam president Ford verder onderzoek naar zijn gesjeesde voorganger Nixon door hem een breed pardon te geven. Sommigen beschuldigden hem van een akkoordje (het presidentschap in ruil voor gratie), maar de onrust rond Watergate nam daarna wel af.

De vraag of Trump ook zichzelf gratie mag verlenen is een stuk ingewikkelder, omdat de Grondwet dat niet expliciet verbiedt of toestaat. Ten tijde van Nixon redeneerden zijn advocaten dat het niet kon, omdat het tegen de geest van de wet inging: iemand mag geen rechter spelen over zichzelf. Nixon koos daarom eieren voor zijn geld en trad af.

Daar komt nog bij dat zo'n zet de onrust juist zou vergroten. Trump zou er grote politieke schade door oplopen, terwijl hij een eventueel impeachment niet voorkomt en het onderzoek tegen hem niet stopt.

"Het zou onbekend terrein zijn", waarschuwt jurist Richard Primus bij Politico. "Niemand weet wat er dan zou gebeuren."

Volgens Primus zou de "eigengratie" zeker getoetst worden als de Democraten weer aan de macht komen in Washington. Dan zou hij dus alsnog in het beklaagdenbankje komen, mogelijk nog met extra beschuldiging van belemmering van de rechtsgang.

"Eigengratie is een paraplu die nog geen regen heeft gezien: we weten niet of het werkt en hoe goed."