Vader van Nederlandse gevangene in China: alles tussen hemel en hel is mogelijk
"De Nederlandse overheid heeft een probleem als Harm niet vrijkomt", zegt Alex Fitié, de vader van Harm Fitié. Hij is vanochtend in alle vroegte in Peking geland om morgen aanwezig te kunnen zijn bij de uitspraak in het hoger beroep van zijn 45-jarige zoon.
Harm zit al 26 maanden in voorarrest, sinds hij in het voorjaar van 2015 het dakterras opstapte waar zijn dronken buurman kabaal op stond te maken. De buurman viel van het dak en overleed. Volgens de openbaar aanklager omdat Harm hem een vuistslag verkocht had. Volgens Harm omdat hij dronken was en zijn evenwicht verloor.
Harm werd vorig jaar veroordeeld tot 12 jaar cel. Niemand weet wat er die avond echt is gebeurd, maar inmiddels zijn vrijwel alle experts het er wel over eens dat er grove fouten zijn gemaakt in het politieonderzoek en in de rechtsgang.
Vertrouwensadvocaat
De Nederlandse overheid huurde er zelfs een (anonieme) vertrouwensadvocaat voor in om onafhankelijk onderzoek te doen naar de zaak. Iets dat het ministerie bijna nooit doet. Die advocaat oordeelde dat er veel mis was. "Daarom zeg ik ook dat de Nederlandse overheid een probleem heeft als Harm niet vrijkomt", zegt Fitié. "Want de Nederlandse overheid weet dus nu dat er zaken niet kloppen in China. Dat er fouten zijn gemaakt en dan wordt het dus waarschijnlijk een politieke kwestie."
Een van die fouten is dat Harm de eerste 25 keer verhoord is zonder aanwezigheid van een advocaat. Ook zijn er getuigenissen van de familie van het slachtoffer verdraaid en is nooit bewezen dat de bloedneus die het slachtoffer had door een klap van Harm is ontstaan. Er zijn geen dna-sporen op de vuist van Harm aangetroffen.
Zijn vader is niet ontevreden over hoe de Nederlandse overheid de zaak heeft begeleid. In het begin was het verhaal dat ze ons alleen consulair konden bijstaan, omdat ze zich niet met de rechtsgang in een ander land kunnen bemoeien. Maar toen de uitspraak zo stevig was en de nieuwe advocaat van Harm duidelijke aanwijzingen had dat de Chinezen in het politieonderzoek steken hadden laten vallen, besloot ook de Nederlandse overheid zich harder op te stellen.
Er werden vier zogeheten notes verbales, officiële memo's, naar de Chinese overheid gestuurd met vragen, maar daar is nooit op gereageerd. Minister Koenders van Buitenlandse Zaken riep afgelopen februari de Chinese ambassadeur in Nederland nog naar het ministerie om de zaak van Fitié te bepleiten. "Maar het kan altijd beter", zegt zijn vader. "Koenders had ook zijn ambtgenoot kunnen bellen en de zaak op regeringsniveau aanhangig kunnen maken, maar dat is nooit gebeurd."
Vrijspraak zou het hele Chinese rechtssysteem onderuit halen. Dat doen ze nooit.
Er was een sprankje hoop op een goede afloop toen de rechter in het hoger beroep aan de advocaat van Harm suggereerde dat ze een schadevergoeding aan de familie van het slachtoffer zouden kunnen betalen. "Een compensatie noemen ze dat", zegt Fitié. "Zodat de familie er niet slechter van wordt. We hebben natuurlijk overal advies gevraagd en eigenlijk iedereen vertelde ons dat dat wel de gebruikelijke gang van zaken is in China. Dus we hebben betaald: 68.000 euro. Maar daarna weet je nog niets en kun je alleen maar hopen."
Het is namelijk niet een directe uitruil. Het is niet zo dat wie compensatie betaalt automatisch strafvermindering krijgt. "De rechter had er wel op gezinspeeld dat dat een mogelijkheid was, maar meer niet. En daarna hoorden we niets meer. Het werd ijzig stil. De Chinezen hebben het tot een kunst verheven nergens op te reageren. Ook niet op onze verzoeken om Harm morgen na de uitspraak even te mogen zien, wat die ook is. Om hem te spreken, te knuffelen."
Hoop op vrijspraak heeft Fitié niet. "Dat zou het hele Chinese rechtssysteem onderuit halen. Dan moet geoordeeld worden dat een lagere rechter ongelijk had en die zou dan persoonlijke repercussies krijgen. Dat doen ze nooit."
Maar als de uitspraak bijvoorbeeld wordt omgezet van opzettelijk naar onopzettelijk, dan kan de straf lager uitpakken. "Dan zou Harm zelfs morgen, na twee jaar en bijna vier maanden, als vrij man de rechtbank kunnen verlaten. Maar ik durf nergens op te hopen. Ik verwacht dat alles tussen de hemel en hel mogelijk is."
