Turkse hongerstaker: ik eet pas weer als ik mijn baan terug heb
Twee Turkse hongerstakers zijn afgelopen nacht in Ankara van hun bed gelicht. Ze weigeren al 75 dagen te eten, uit protest tegen hun ontslag. De professor en onderwijzer verloren hun baan tijdens de grootschalige zuiveringen die sinds de mislukte coup in Turkije aan de gang zijn.
Sinds 9 maart komen Nuriye Gülmen en Semih Özakca iedere dag naar een pleintje in het centrum van Ankara. Ze zitten er urenlang, en proberen zo aandacht te krijgen van omstanders en sympathisanten. Op sommige dagen komen honderden mensen samen op het pleintje. Ook in andere Turkse steden waren afgelopen week kleine manifestaties en steunbetuigingen.
In de voorbije maanden werden de twee hongerstakers vaker opgepakt, maar steeds werden ze weer vrijgelaten. Nu lijkt de politie het optreden tegen de hongerstakers op te schroeven. Afgelopen dagen werden al meerdere sympathisanten en familieleden van de stakers door de politie meegenomen.
Amnesty International vraagt vandaag in een rapport aandacht voor de enorme ontslaggolf die nog altijd doorgaat in Turkije. Volgens de mensenrechtenorganisatie verloren meer dan honderdduizend mensen hun baan, zonder dat er enig bewijs tegen hen is. Veel ontslagen zijn volgens Amnesty arbitrair en politiek gemotiveerd.
De NOS ging afgelopen week langs op het pleintje in Ankara, waar de inmiddels broze Gülmen en Özakca dagelijks actie voeren. "Voor een klein beetje recht moet je in dit land grote offers brengen."
Waggelen
Ze stapt nog net zelf uit de auto, maar meteen schieten twee vrienden toe die haar ondersteunen. De benen van Nuriye Gülmen zijn als sprieten, haar gezicht is bleek. Er wordt geklapt. Licht waggelend bereikt ze de stoel op het pleintje in Ankara waar ze al maanden iedere dag zit. Het is uitgegroeid tot een bescheiden, maar dagelijks protest.
Gülmen werd afgelopen najaar ontslagen van de universiteit waar ze werkte. Niet haar werkgever, maar de regering had dat besloten. Er kwam geen rechter aan te pas, ze heeft zich niet tegen het besluit kunnen verdedigen. 'Ik wil mijn baan terug' werd de leus van haar hongerstaking.
"Het grootste probleem is het verlies van spieren. Vet- en suikerreserves zijn op. Mijn lichaam doet overal pijn," vertelt Gülmen met een kalme glimlach op haar gezicht. "Daarnaast heb ik maagproblemen. Het brandt van binnen. En hoofdpijnen. Lage bloeddruk ook. Sommige dagen kan ik niet opstaan uit bed."
Korsakov
Dat overkwam Gülmens vriend Semih Özakca vandaag. Normaal komen ze samen, maar hij is er niet bij, te veel verzwakt. "Het effect is niet alleen fysiek", zegt dokter Benan Aydin. Ze komt iedere dag even kijken, maar kan weinig doen voor twee mensen die het belangrijkste weigeren dat ze nodig hebben om aan te sterken: voedsel.
"Omdat ze geen vitaminen en mineralen meer binnenkrijgen, is er ook een probleem met hun bewustzijn. Ze verliezen hun kortetermijngeheugen," vertelt de arts. Af en toe hebben de twee moeite met praten en zijn ze verward. "Er ontwikkelt zich het syndroom van Korsakov, dat zien we ook bij andere hongerstakers."
Dokter Aydin heeft wat ervaring, want hongerstakingen zijn niet nieuw in Turkije. Vooral door radicaal linkse groepen werd het wapen vaker ingezet. In de jaren 90 kwamen honderden stakers om het leven. "De dood is uiteraard het meest extreme gevolg. Maar zelfs als ze stoppen, zijn er blijvende problemen met lopen of motoriek", zegt Aydin.
Stigma
"Op een dag ga je naar je werk, alles is normaal, maar 's avonds wordt er een nieuw decreet gepubliceerd en staat je naam op de lijst", vertelt Esra. Zij is de vrouw van onderwijzer Semih. Zelf is ze ook ontslagen. "Ineens heb je geen baan, geen inkomen, en ook geen kans op een nieuwe baan. Want als je solliciteert blijkt uit je papieren dat je per decreet bent ontslagen. Werkgevers durven zo iemand niet aan te nemen."
Esra, Semih en Nuriye hebben naar eigen zeggen geen idee wat ze hebben misdaan. "Ze hebben een nieuw concept bedacht, en dat is 'in connectie zijn met terreur'", legt Esra uit. "Bij een demonstratie aanwezig zijn kan al betekenen dat je 'in connectie' bent met terreur. Het is allemaal totaal kunstmatig en subjectief."
Als je in dit land niks durft te verliezen, kun je niks winnen.
Zo hebben volgens Esra meer dan 100.000 Turken uit het niets het sticker 'terreur' op zich geplakt gekregen. Het is een stigma. "Natuurlijk zorgt dit voor een enorme sociale druk, mensen proberen het te verbergen. Maar dat kan niet want het is allemaal zo openbaar", vertelt ze.
Zenuwachtig
Wie Nuriye Gülmen vraagt wanneer ze stopt met haar dodelijke actie, krijgt een glimlach. "Als ik mijn baan terug heb", zegt ze droog. "Voor die tijd niet." Dat dit kan leiden tot de dood, daar denkt ze niet zo over na. "Ik breng een offer, maar in zo'n land leven we. Als je in dit land niks durft te verliezen, kun je niks winnen."
Grote kranten en tv-stations durven geen aandacht te besteden aan de hongerstakers. De hele actie speelt zich af binnen een kleine groep geharde activisten, vooral op sociale media. Maar de arrestaties van de afgelopen dagen wijzen erop dat de autoriteiten zenuwachtig worden. Ze zullen willen voorkomen dat dit uitgroeit tot een landelijk protest.
Jongeren bukken naast Gülmen om met haar op de foto te gaan. Mensen praten wat, sommigen blijven uren hangen. Er is een toespraak, er worden leuzen geroepen. Gülmen laat het allemaal gelaten over zich heen komen. Steeds met die glimlach op haar gezicht. "Natuurlijk lach ik, dit is verzet. We zullen tot het einde lachen."
