Valse reviews, waar komen die eigenlijk vandaan?
De Autoriteit Consument en Markt (ACM) waarschuwt reviewwebsites, waaronder Iens en Kieskeurig, om transparant te zijn over de manier waarop ze beoordelingen verzamelen en monitoren. Reviews kunnen namelijk subjectief of nep zijn. Maar hoe komen dat soort valse beoordelingen op websites terecht?
Er zijn hotel- en restauranteigenaren die er niet voor terugdeinzen om anoniem beoordelingen te plaatsen over hun eigen tent. Maar vaak gaan bedrijven geraffineerder te werk als ze positieve beoordelingen op reviewwebsites of social media willen krijgen.
Daarvoor schakelen bedrijven pr-bureaus in. Die bureaus opereren in een grijs gebied. Sommige manieren om reviews te verzamelen zijn transparant, bij andere manieren kun je vraagtekens zetten en bepaalde methodes overtreden de regels van de ACM en de Reclame Code Commissie.
Producten testen
In opdracht van hun klanten vragen pr-bureaus aan bloggers, vloggers en 'gewone mensen' om een product uit te proberen. Iemand krijgt een product te leen, schrijft een online recensie en achteraf wordt het product weer opgehaald door het pr-bureau. Je kunt je afvragen hoe objectief de schrijver het product beoordeelt, maar dit voldoet aan alle regels.
Soms krijgt de schrijver het product echter cadeau. Bekende bloggers en vloggers krijgen vaak wekelijks producten toegestuurd, met de vraag of zij op hun sociale media-accounts een review willen schrijven. Deze influencers zijn op basis van de Reclamecode Social Media (RSM) verplicht om bij hun review te vermelden dat ze het product gratis gekregen hebben, bijvoorbeeld met termen als 'gift', 'gekregen' of 'gesponsord'.
Betaalde reviews
Ook wanneer iemand betaald krijgt om online een beoordeling over een product te schrijven of een product simpelweg te promoten, moet dat worden verteld.
Vaak genoeg gebeurt dat niet. Zo stelde stelde dagblad Trouw in 2015 na een steekproef vast dat voor artikelen op verschillende lifestyle-blogs door een fabrikant betaald was, maar dat blogger noch fabrikant dat in het artikel gemeld had.
Ook op reviewwebsites gaat het mis. In 2013 werden Samsung en twee betrokken pr-bureaus veroordeeld tot een boete van in totaal 440.000 dollar, omdat medewerkers en ingehuurde tekstschrijvers valse reviews op Taiwanese fora hadden geplaatst. In de reviews werden producten van Samsung positief beoordeeld en werden producten van concurrenten afgekraakt.
In 2014 werd de Amerikaanse website Tripadvisor op de vingers getikt in Italië. Het bedrijf kreeg een boete van een half miljoen euro omdat het te weinig zou doen tegen valse recensies op de site.
Handhaven
In Nederland zijn vooralsnog geen bedrijven beboet voor zulke praktijken. Dat komt voornamelijk omdat consumenten een klacht tegen een bedrijf moeten indienen bij de Reclame Code Commissie als ze vermoeden dat er valse recensies geplaatst worden.
De ACM zegt nu dat het reviewwebsites beter in de gaten gaat houden. Later besluit de autoriteit of het de regels omtrent valse reviews daadwerkelijk gaat handhaven.
