Guus Kouwenhoven: oorlogsmisdadiger of onschuldig zakenman?
Was Guus Kouwenhoven een meedogenloze wapenhandelaar die schuldig is aan oorlogsmisdaden, of een onschuldige zakenman die wordt zwartgemaakt? Hij werd al eens veroordeeld tot acht jaar cel, later volledig vrijgesproken, maar uiteindelijk moest de hele zaak over. Het gerechtshof van Den Bosch doet vandaag uitspraak in de langslepende kwestie.
Al in 2005 werd Kouwenhoven opgepakt op verdenking van wapenleveranties en oorlogsmisdaden. Zijn naam was opgedoken in een VN-rapport over misstanden in Liberia, waar 'Mr. Gus' jarenlang een houtkapbedrijf en een hotel had.
Kouwenhoven zou tussen 2000 en 2001 wapens hebben geleverd aan dictator Charles Taylor, in ruil voor een voorkeursbehandeling. Met die leveranties zou hij een internationaal embargo hebben geschonden.
Taylor voerde een jarenlange burgeroorlog, waarbij zo'n 150.000 mensen zijn gedood. Hij werd in 2003 afgezet en uiteindelijk veroordeeld tot 50 jaar cel.
Ten aanzien van deze verwijten zou een veroordeling vergaand op 'drijfzand' berusten.
In 2006 zag de rechter niet voldoende bewijs voor oorlogsmisdaden, maar werd Kouwenhoven wel tot acht jaar cel veroordeeld voor wapensmokkel. In hoger beroep maakte het gerechtshof gehakt van het vonnis. Dat berustte op "drijfzand", oordeelden de hogere rechters.
De rechters hekelden het feit dat het Openbaar Ministerie zich vooral baseerde op getuigenverklaringen. Die waren vaag, ongeloofwaardig of spraken elkaar tegen. Betrouwbare bewijsmiddelen ontbraken, stelde het nieuwe vonnis.
Zo zei een van de getuigen dat hij de naam van een wapenschip op de boeg had gelezen, maar de man bleek analfabeet. Een ander zei dat de wapenkisten met een steile ladder uit het ruim werden gehaald; onmogelijk, denkt het hof. Ook werd niet duidelijk of de wapens nu uit Oost-Europa of het Verre Oosten kwamen.
Afrika? Oh, dan zal het wel fout zijn.
Kouwenhoven werd volledig vrijgesproken. Het was een zware klap voor het OM, dat juist internationaal een voorbeeldfunctie wil vervullen in dit soort zaken. Kouwenhoven zelf sprak van een neokoloniale mentaliteit: "Afrika? Oh, dan zal het wel fout zijn".
Herkansing
In 2010 bood de Hoge Raad het OM een herkansing: het hoger beroep moest over omdat de rechters twee getuigen weigerden te horen die te onbetrouwbaar werden geacht. Dat had wel gemoeten, vinden de hoogste rechters.
Begin dit jaar eiste het OM opnieuw 20 jaar cel voor wapenleveranties en betrokkenheid bij oorlogsmisdaden. Overigens zonder alsnog de twee ontbrekende getuigen te horen: zij blijken niet traceerbaar of niet benaderbaar. Een gekend probleem bij rechtszaken in Afrika.
Na ruim een decennium wordt vanmiddag duidelijk of de 75-jarige Kouwenhoven toch de cel in moet, of dat het OM zich heeft vertild aan een complexe internationale zaak.
