Wat zegt de uitslag van het Turkse referendum over de integratie?

Wapperende Turkse vlaggen, auto's die toeterend en scheurend door de straten rijden. Niet in Istanbul, maar in Rotterdam. Tientallen Turken gingen gisteravond opgetogen de straat op toen ze hoorden dat een meerderheid voor de gewijzigde grondwet van Erdogan had gestemd.

Doordat de opkomst voor het referendum in Nederland met 45 procent laag was, kun je niet zeggen dat een meerderheid van de Turken in Nederland ja stemde bij het referendum dus pro-Erdogan is. Maar van de mensen die wel naar de stembus gingen, stemden veruit de meesten voor verandering van de grondwet (70,94 procent stemde Ja, 29,06 procent Nee, volgens persbureau Anadolu).

Wat betekenen die opkomst en uitslag voor hun relatie met het land waar ze wonen, dus Nederland? Op sociale media zetten veel mensen vraagtekens bij de integratie van Turken in ons land.

Hoogleraar Turkse taal en cultuur Erik-Jan Zürcher van de Universiteit Leiden wil niet generaliseren. Hij wijst erop dat de meeste Turkse Nederlanders niet zijn gaan stemmen bij het referendum, maar erkent dat het niet goed gaat met de integratie - al is dat een gemengd beeld.

"Als het gaat om harde integratie, in de zin van opleiding en werk, welvaart, woningbezit, gaat het wel in hoog tempo beter. Daarin gaat de Turkse gemeenschap ontzettend snel vooruit. Maar als je het hebt over het zich thuis voelen en identificeren met de waarden van de westerse samenleving, dan gaat het niet goed. Dan gaat het zelfs in toenemende mate slechter."

Media

Zürcher zegt dat dit te wijten is aan een combinatie van factoren. "Dat komt deels door de invloed vanuit Turkije, en het feit dat mensen zich hier buitengesloten voelen."

Een deel van het probleem is volgens de hoogleraar ook dat de Turkse media de laatste jaren steeds verder in de greep van de overheid zijn geraakt. "Het zijn instrumenten van heel felle en agressieve propaganda. En het feit dat veel Turken hun wereldbeeld laten bepalen door die media, is een serieus probleem."

Conservatief nationalistisch

Hoogleraar Zürcher vertelt dat lang niet alle groepen Turkse migranten in Europa te vergelijken zijn. De Turkse gemeenschap in Nederland is uitzonderlijk conservatief nationalistisch, zegt hij. "Dat is voor een deel verklaarbaar uit achtergrond. Turkse Nederlanders hebben hun wortels in de gastarbeid, dat zijn families die van het Turkse platteland zijn gekomen, waar een conservatieve, nationalistische cultuur heerst."

Mustafa Aslan was de campagneleider van Erdogans AK-partij in Nederland. Hij kreeg in het radioprogramma Nieuws en Co de vraag of de Turkse gemeenschap in Nederland conservatief is. "Dat zou je kunnen zeggen", legt Aslan uit. "We hebben de afgelopen decennia sterk meegeleefd met onze familieleden in Turkije, die allerlei politieke en economische crises hebben meegemaakt." Hij verwacht dat het presidentiële systeem voor meer stabiliteit en veiligheid zorgt in Turkije.

Zürcher wijst erop dat de Nederlandse Turken een minder gevarieerde achtergrond hebben dan in landen als Groot-Brittannië of Zweden. "Daar zijn meerdere migratiegolven geweest, zoals politieke vluchtelingen. Ook zijn er veel Koerden en is de samenstelling wat gevarieerder. Bijna nergens ter wereld stemmen de Turkse burgers zo pro-Erdogan als in Nederland."