'Erdogan is nog niet van de oppositie af'
Het zijn niet de ideale ingrediënten van een verkiezingscampagne: nauwelijks aandacht in de media, afgelaste en verboden manifestaties en een tegenstander die je voortdurend als terrorist neerzet. Toch is het de Turkse oppositie gelukt om bijna de helft van de kiezers voor zich te winnen.
De uitslag is nog niet officieel, maar de Turkse kiesraad heeft gezegd dat president Erdogan het grondwetsreferendum heeft gewonnen. Zijn voorstel om de president meer macht te geven en het parlement buitenspel te zetten, heeft een nipte meerderheid gekregen.
Die kleine marge (51-49 procent) in combinatie met berichten over ongeregeldheden bij de stembusgang zorgt voor woede bij de oppositiepartijen. "Ze ruiken bloed", zegt correspondent Lucas Waagmeester. "De leiders spreken op tv van manipulatie."
Oppositiepartijen richten hun pijlen onder meer op het staatspersbureau Anadolu, dat als enige de uitslag verspreidt. "Bij eerdere verkiezingen waren er ook onafhankelijke persbureaus, maar die bestaan niet meer", zegt Waagmeester. "De oppositie vertrouwt dat staatspersbureau niet."
En er zijn berichten van ongeregeldheden. Waarnemers van de oppositie werden een stembureau uitgezet, hetzelfde gold voor EU-waarnemers. Waagmeester: "Er waren ook meldingen van plekken waar collectief werd gestemd. Daar verzamelde een werkgever of dorpsoudste de stemmen en kon ze zo dus controleren."
Een andere steen des aanstoots is het besluit van de Turkse kiesraad om ongestempelde kiesbiljetten toch mee te tellen in de einduitslag. Leden van het stembureau moeten de biljetten afstempelen om ze geldig te verklaren, maar dat was op veel plekken niet gebeurd, zei de raad tijdens het tellen van de stemmen.
De grootste oppositiepartij CHP uitte gelijk zware kritiek op de kiesraad. "De raad heeft gefaald doordat ze fraude heeft toegestaan", zei een partijprominent.
Volgens kiesraadvoorzitter Güven is er helemaal niets aan de hand. Het toelaten van ongestempelde biljetten is al eerder gebeurd, zei hij nadat hij het ja-kamp tot winnaar had uitgeroepen.
Manipulaties
Nadat duidelijk was geworden dat Erdogan het referendum had gewonnen, kwam CHP-voorzitter Aksunger met de aantijging dat met zeker 2,5 miljoen stemmen is gerommeld. Ook de Turks-Koerdische partij HDP legt zich niet neer bij de uitslag. Onder meer doordat veel van haar leiders in de cel zitten, was de strijd oneerlijk.
Ze gaan protest indienen bij de kiesraad, maar volgens Waagmeester zal dat geen succes worden. "President Erdogan heeft de staatsorganen, waaronder die raad, stevig in zijn greep. Dus deze uitslag, die staat wel."
Maar Erdogan is nog niet van de oppositie af. Ondanks alle tegenwerking werd het een nek-aan-nekrace. Bovendien heeft de oppositie hem in de twee grootste steden, Istanbul en Ankara, voor het eerst verslagen. "Ze zullen nu niet blij zijn met de uitslag, maar op lange termijn realiseren: 'we zijn er nog'. En reken maar dat ook Erdogan dat weet."
