Le Pen legt Franse gevoeligheden bloot met WOII-uitspraak
Het is deze zomer 75 jaar geleden dat 13.000 Franse Joden na razzia's door de Franse politie bijeen werden gedreven in onder meer het Vélodrome d'Hiver. Het Parijse wielerstadion diende als verzamelplaats voor deportaties naar vernietigingskampen. Wie er in juli 1942 terechtkwam, ging een dood in de gaskamers tegemoet.
De gebeurtenissen van toen liggen nog altijd gevoelig, getuige de controverse rond presidentskandidate Marine Le Pen. Ze zei zondag dat Frankrijk niet verantwoordelijk is voor 'Vel d'Hiv'. "Ik denk dat de mensen die toen de macht hadden verantwoordelijk waren", zei Le Pen. "En niet Frankrijk."
Die uitspraak kwam haar op felle kritiek te staan. Sommige Franse media spreken al van een mogelijk kantelpunt in de campagne.
Provocatie
"Er is nu van links tot rechts verontwaardiging over Le Pens uitspraken", zegt correspondent Frank Renout. Best mogelijk dat het de leider van het Front National daar om te doen was. "Het was duidelijk een provocatie. En Le Pen kan zich ermee profileren als underdog, als iemand die iedereen tegen zich heeft."
Marine Le Pen haalt toch weer oude wonden open.
Le Pen heeft met haar uitlatingen twee Franse gevoeligheden blootgelegd, zegt Renout. "Van Frankrijk en de omgang met de Tweede Wereldoorlog, maar ook van de omgang van het Front National met de oorlog." Partij-oprichter Jean-Marie Le Pen - de vader van - maakte geregeld 'relativerende' opmerkingen over de Tweede Wereldoorlog. Het bekendste voorbeeld is zijn uitspraak dat de gaskamers van de nazi's "een detail in de geschiedenis" zijn. Die uitspraak kwam hem op meerdere veroordelingen te staan.
In tegenstelling tot haar vader had Marine Le Pen het nooit over de oorlog. Dat wordt gezien als een van de redenen van haar succes. Renout: "Dat is het grootste verschil tussen Jean-Marie en Marine. Zij vertegenwoordigt een nieuwe generatie en wilde het hebben over andere onderwerpen dan Jean-Marie. Tot nu. Ze haalt toch weer oude wonden open."
Sowieso heeft Frankrijk het lange tijd moeilijk gehad met het eigen oorlogsverleden. Renout noemt de omgang van de Fransen met de oorlogsjaren "getaboeïseerd".
Frankrijk had van 1940 tot 1944 een regering die collaboreerde met de nazi's, het zogenoemde Vichy-regime. "De hele operatie rond Vel d'Hiv verliep in overleg met de Duitsers", zegt Renout. "Maar het Vichy-regime heeft het voor 100 procent uitgevoerd. Het waren Franse agenten die de Joden uit hun huizen haalden, naar het stadion brachten en op de treinen zetten. Dat heeft geleid tot schaamte en stilzwijgen."
Verzwegen
Onder grote naoorlogse politici als Charles de Gaulle en François Mitterrand werd de Franse verantwoordelijkheid voor Vel d'Hiv altijd verzwegen. President Jacques Chirac was in 1995 de eerste die verantwoordelijkheid nam en excuses maakte voor de gebeurtenissen. De oorlog was toen al vijftig jaar voorbij.
Frankrijk heeft lang geprobeerd om het oorlogsverleden weg te stoppen, zegt Renout. De Franse trots en de status van wereldmacht stonden een nuchtere kijk op het verleden in de weg, en soms nog steeds. "Le Pen zegt ook: op school wordt ons geleerd dat we ons moeten schamen voor bepaalde dingen. Terwijl er zo veel is om trots op te zijn."
