OVV: Schiphol moet eerst veiligheid verbeteren, dan pas groeien

De Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) plaatst vraagtekens bij de uitbreiding van Schiphol. Voor het besluit kan worden genomen tot verdere groei moeten eerst de risico's van het vliegverkeer op en rond de luchthaven worden aangepakt. De raad schrijft dat in het vandaag verschenen rapport Veiligheid vliegverkeer Schiphol.

De raad vindt dat het ontwerp van de luchthaven en het systeem van afhandeling van het vliegverkeer structurele problemen opleveren en dat de grenzen van een veilige afhandeling van het vliegverkeer in zicht komen.

De OVV stelt dat er weliswaar geen aanwijzingen zijn dat Schiphol onveilig is, maar desondanks moeten de veiligheidsrisico's structureel worden verminderd. Over de toekomst van de luchtvaart is een fundamentele discussie nodig en de verantwoordelijkheid daarvoor ligt bij de regering, stelt de raad.

Risico's

In het rapport somt de Onderzoeksraad verscheidene concrete problemen op waarmee de luchthaven dagelijks te maken heeft. Een daarvan is het ontwerp van start- en landingsbanen, dat afwijkt van de internationale norm. Die banen kruisen elkaar in het verlengde. Dat brengt een potentieel gevaar met zich mee als een landend vliegtuig een doorstart moet maken en daarbij het pad van een opstijgend toestel kruist.

De luchtverkeersleiding heeft een structureel tekort aan capaciteit. De luchtverkeersleiders werken continu onder hoge druk. Ze wijken vaak af van de standaardprocedures om het toenemende aantal vluchten te kunnen afhandelen.

Het feit dat Schiphol een internationaal knooppunt is, brengt ook potentiële gevaren met zich mee. Om het overstappen van de passagiers te vergemakkelijken, moeten vertrekkende en inkomende vluchten op elkaar worden afgestemd. Daardoor ontstaan elke dag pieken, wat ingewikkelder is dan een systeem waarbij de vluchten gelijkmatiger over de dag zijn verdeeld.

Geluidshinder en veiligheid

Om te voldoen aan de normen van de geluidshinder, moet steeds voor een andere combinatie van start- en landingsbanen worden gekozen. Gemiddeld gebeurt dat achttien keer per dag. Ook dat maakt het afhandelen van het vliegverkeer een ingewikkelde zaak en de kans op ongelukken wordt daardoor vergroot.

Het besluit over de verdere groei van Schiphol kan volgens de Onderzoeksraad pas genomen worden als maatregelen zijn genomen ter verbetering van de veiligheid. 

Reacties

De raad constateert dat het nu onduidelijk is wie de eindverantwoordelijkheid draagt voor de veiligheid op Schiphol. Dat zou de staat moeten zijn, vindt de raad. Het ministerie heeft volgens het rapport geen integraal beeld van de veiligheid "en stuurt niet op inhoud, noch op kwaliteit". Staatssecretaris Dijksma neemt de aanbeveling over een uitgebreide veiligheidsanalyse te maken. Ze merkt ook op dat de groei van Schiphol hand in hand gaat met de veiligheidseisen.  

De directie van Schiphol "omarmt" het rapport en laat weten dat de aanbevelingen die de raad doet besproken zullen worden met alle betrokken partijen. Tegelijkertijd wijst Schiphol erop dat de luchthaven aan alle nationale en internationale regels voor veiligheid voldoet.

Topprioriteit

In dezelfde trant reageert de Luchtverkeersleiding Nederland. Ook die verwelkomt het rapport en de aanbevelingen daarin sluiten aan op initiatieven die al in gang zijn gezet, zoals een nieuw veiligheidssysteem in de verkeerstoren, zegt topman Van Dorst. "Met honderden professionals werken we dag en nacht aan de veilige afhandeling van vluchten; veiligheid is onze topprioriteit en niet onderhandelbaar", laat hij in een verklaring weten. 

Benno Baksteen van Degas, de Dutch Expert Group Aviation Safety, vindt dat de OVV de risico's op Schiphol te zwaar aanzet. "Bij veel andere luchthavens, over de hele wereld, zie je dat start- en landingsbanen elkaar kruisen. Schiphol wijkt niet af van de internationale norm, zoals de raad zegt." 

Hij zegt ook dat Schiphol geen uitzondering is als het gaan om de ligging in een dichtbevolkt gebied. "De luchthavens van Londen en New York liggen in veel drukkere gebieden." 

Schijnoplossing

Baksteen is het er wel mee eens dat Schiphol een gecompliceerde luchthaven is, met achttien baanwisselingen per dag. "Elders is dat twee keer per dag. Dat zouden ze kunnen verminderen, de meeste zijn vanwege geluidsoverlast, maar uit onderzoek van Degas blijken de baanwisselingen de geluidsoverlast helemaal niet te verminderen."

Ook ziet hij een rol voor de overheid als onafhankelijke partij bij het vergroten en controleren van de veiligheid.