E-books doormailen naar vrienden; makkelijk, maar illegaal

Het is een vraag van Jessica (26) uit Groningen aan haar studiegenoten op WhatsApp. Binnen een uur reageren tien studiegenoten, die kort daarna het boek in hun mailbox hebben. Klaar om gratis op hun e-reader te zetten, te lezen en misschien op hun beurt weer door te sturen naar vrienden en familie.

Het doorsturen van e-books is illegaal, maar gebeurt regelmatig. In 2014 hadden Nederlanders gemiddeld 117 e-books op hun e-reader staan. Voor maar 10 procent daarvan hadden ze betaald. De rest, zo'n 90 procent, was bijvoorbeeld doorgestuurd door een vriend of illegaal gedownload, blijkt uit een onderzoek van GfK en de Koninklijke Vereniging van het Boekenvak. Hoeveel dat nu is, daar hebben zowel de CPNB als het Uitgeversverbond geen zicht op.

Nederlandse uitgevers schatten dat ze miljoenen euro's mislopen door de illegale handel in e-books. Exacte cijfers zijn er niet, maar Martijn David, rechtendeskundige van het Nederlandse Uitgeversverbond, verwacht dat uitgeverijen veel minder boeken kunnen uitgeven als er geen eind komt aan het illegaal verspreiden.

"Als je een e-book koopt, koop je een exclusieve licentie die je niet zomaar mag doorsturen", zegt David. Maar daar houdt dus niet iedereen zich aan. "Als je het aantal verkochte e-books vergelijkt met het aantal e-readers, dan lezen wel héél weinig mensen e-books. Dat is onwaarschijnlijk."

Even terug naar Jessica. Hoe kwam zij eigenlijk aan het boek over Holleeder? "Van mijn schoonmoeder, die het weer van een collega van haar man had", zegt ze. "Hartstikke illegaal dus. Of de collega in kwestie voor dat boek betaald heeft? Dat weet ik eigenlijk niet."

Onwetendheid

"Een e-book kan je niet echt uitlenen. Is het dan illegaal of legaal om het door te sturen?", vraagt Jessica zich hardop af.

Aan die onwetendheid moet wat gebeuren, zegt Martijn David. "In groep zeven en acht van de basisschool geven we al lessen mediawijsheid, waar we het verschil tussen legaal en illegaal aanbod leren."

Jessica noemt ook de gemakzucht. "Het heeft weinig consequenties en je doet het thuis gewoon veilig op de bank. Er komt geen shady steegje aan te pas." Toch weet ze dat ze niet goed zit. "Kunstenaars moeten goed betaald krijgen voor hun werk, maar dat ik dat werk dan wel doorstuur zonder erover na te denken, dat is scheef. Ik vind het eigenlijk slecht van mezelf. "

Piratensites

Een klein lichtpuntje voor de delers van e-books kan zijn dat de Stichting Brein en de uitgevers hun pijlen voorlopig richten op mensen die op grote schaal en uit winstbejag verdienen aan het illegaal verspreiden van e-books. De grote piratensites dus. Maar dat is nog best lastig, zegt David. "Want wie weet in welke landen die allemaal zitten?"