De discussie over een waardig levenseinde: een overzicht

De initiatiefwet van D66 voor een waardig levenseinde zou op termijn mogelijk uitgebreid kunnen worden naar mensen jonger dan 75 jaar. Dat stelde D66-lijstrekker Pechtold gisteravond in Nieuwsuur. Er kwamen flink wat reacties, van politieke partijen, voor- en tegenstanders.

Nu, bijna 24 uur later maken we de balans op. Wat is de stand van zaken in de voltooid-leven discussie? Een overzicht.

Martin Kock

"Ik moet 18 jaar wachten, dat wil ik niet. Ik wil nu." Daarmee werd Pechtold gisteravond in Nieuwsuur geconfronteerd door een man met een doodswens. Martin Kock is 57 en weet één ding heel zeker: hij wil dood. Lees hier waarom Kock uit het leven wil stappen.

Eerder sprak hij al in een filmpje van de Coöperatie Laatste Wil over zijn doodswens. Hij gaf aan dat hij op humane wijze wil sterven. "Slapen en nooit meer wakker worden, dat is mijn liefste wens", zegt Kock. "Daar strijd ik nu voor. Alleen ik kan beslissen over mijn eigen leven, mijn eigen lichaam. Niemand anders."

D66

"Dat is heftig", was de eerste reactie van Pechtold. "Ik hoop dat in de toekomst onze beschaving zo ver gaat, dat als u dit bij volle bewustzijn, zonder dwang en als langdurige wens eist, dat we dat bespreekbaar maken."

Toch heeft D66 bewust gekozen voor de leeftijdsgrens van 75 jaar, zei Pechtold. Een lagere grens is op dit moment politiek zeker niet haalbaar. "We hebben nu groot draagvlak voor dit initiatief. We moeten dat draagvlak niet laten ontwrichten en daarom pakken we het stapsgewijs aan."

Christelijke partijen

Christelijke partijen zijn geschrokken van de wens voor een verbreding van de wet 'waardig levenseinde'. ChristenUnie-leider Segers noemt het "letterlijk levensgevaarlijk", de SGP spreekt over "verbijsterend nieuws" en ook Buma van het CDA is tegen. "Hoe moeilijk het ook is, het is onze taak om te laten zien dat er toekomst is voor iedereen," zei hij in Pauw & Jinek. Hij vindt de uitspraken van Pechtold heel heftig. Volgens Buma heeft de overheid de taak om te zorgen voor mensen die levensmoe zijn.

Bij De Wereld Draait Door zijn D66-leider Pechtold en ChristenUnie-leider Segers in discussie gegaan over de leeftijdsgrens voor hulp bij zelfdoding bij een voltooid leven.

Steun van de VVD

De VVD steunt de wens van D66-leider Pechtold om iedereen, ongeacht leeftijd, het recht op een waardig levenseinde te geven. "Als je weloverwogen, zonder druk van buiten, tot de conclusie komt dat je leven voltooid is, moet die weg open staan. Die keuze moet je, ook als sommige mensen dat ongemakkelijk vinden, niet koppelen aan een leeftijdsgrens", reageert partijleider Rutte.

NVVE

"Aangrijpend", reageert Margo Andriessen, bestuursvoorzitter van de Nederlandse Vereniging voor een Vrijwillig Levenseinde op het gesprek in Nieuwsuur. "Het geeft precies aan hoe heftig dit kan zijn." De NVVE is wel blij dat het onderwerp bespreekbaar is gemaakt en dat er een wetsvoorstel is ingediend. "Dat wetsvoorstel is begonnen doordat een grote groep ouderen zich heeft gemeld bij de politiek en instanties. Het wetsvoorstel is op die groep gericht." Daarom is verlaging van de leeftijdsgrens voor de NVVE de eerste stap.

De NVVE wil nu het liefst een leeftijdsgrens van 70 jaar. "Maar zo ver zijn we nog niet. We zijn allang blij als dit wetsvoorstel er bij deze verkiezingen doorkomt. Daarna kunnen we verder kijken", legt Andriessen uit.

Andriessen benadrukt het belang van onderzoek naar de omvang van het probleem. Dat werd eerder al gedaan door de commissie-Schnabel. De commissie, ingesteld door minister Schippers, concludeerde dat er weinig oude mensen zijn die om euthanasie vragen, zonder dat zij medische klachten hebben.

Volgens Andriessen was dat geen goed onderzoek: "Ze hebben gewoon een vinger in de lucht gestoken en gezegd: 'volgens ons is het maar een kleine groep'. Daarom is het volgens de NVVE belangrijk dat er naast de wet, ook meer onderzoek gedaan wordt. "Als blijkt dat er voldoende gevallen zijn onder de leeftijdsgrens van 75, dan kunnen we verder kijken hoe we die het beste kunnen helpen."

Laatste Wil: 18 jaar

Coöperatie Laatste Wil pleit voor een leeftijdsgrens van 18 jaar. "Voor de wet ben je dan volwassen. Je mag je rijbewijs halen, je mag stemmen, waarom zou je dan ook niet over je eigen leven kunnen beschikken?" zegt Jos van Wijk, voorzitter van de coöperatie. De organisatie pleitte vorig jaar voor een proef vanaf 18 jaar, en is er nog steeds van overtuigd dat zoiets zou kunnen werken.

Het verhaal van Martin Kock in Nieuwsuur heeft volgens Van Wijk tot veel reacties geleid. "Deze man was zo integer. Hij gaf een kort en stevig statement. Mensen geven in reacties aan dat dit eigenlijk gewoon zou moeten kunnen. Martin wil al zo lang dood. Als iemand echt niet meer wil, moet je dat mogelijk maken."

De arts

In het Radio1 programma De Nieuws BV reageerde Bert Keizer, arts verbonden aan de Levenseinde kliniek, op het plotselinge optreden van de 57-jarige Kock in Nieuwsuur. Hij was er niet blij mee.

"Ik vind het obsceen om in een talkshow je open wond aan heel het land te laten zien. Die man staat op een muur te bonzen, maar als hij zich omdraait ziet hij achter zich een deur en kan hij het leven uitlopen. Ik vind het een rare manier om aandacht te vragen voor je probleem. Ik vind het heel erg, maar zo moet je het niet doen."