Eigenlijk is het al jarenlang gedonder bij de Belastingdienst

Vandaag werd bekend dat de topman van de Belastingdienst, Hans Leijtens, opstapt. Onder zijn leiding liep een reorganisatie fors uit de hand. "Eigenlijk was het een mission impossible voor Leijtens, als je ziet hoeveel lijken er steeds uit de kast bleven komen", zegt Mieke van Vliet van FNV in Nieuws & Co op NPO Radio 1.

"Het is een heel groot verlies. Als iemand het kon om de Belastingdienst na al die jaren er weer bovenop te helpen, was hij het wel", gaat Van Vliet verder. "Maar ik was hier wel bang voor. Met al die bezuinigingen, het tekort aan middelen en de politiek die geen verantwoordelijkheid nam, was er geen toekomstperspectief. Dan zou Leijtens maar door blijven modderen."

De FNV maakt zich grote zorgen, want er worden al jarenlang fouten gemaakt bij de Belastingdienst. "Ik maak me enorm veel zorgen. Het is echt 2 voor 12."

Problemen

De problemen bij de Belastingdienst begonnen in 2006. Toen meldde de toenmalige Nationale ombudsman Alex Brenninkmeijer dat de Belastingdienst kampte met automatiseringsproblemen en een tekort aan personeel. Daardoor werden de gegevens van tienduizenden Nederlanders verkeerd verwerkt. Dat leidde tot financiële problemen bij mensen die hun toeslagen niet kregen.

Ook in 2008 ging het fout. Zo'n 10.000 mensen kregen in dat jaar een verkeerde aanslag in de bus. Ook moesten in dat jaar 730.000 mensen een tweede keer hun belastingaangifte doen. Hun eerste aangifte was onbruikbaar geworden door een fout in het computersysteem.

Tussen 2009 en 2012 ontvingen honderdduizenden huishoudens te veel kinderopvangtoeslag, een totaal bedrag van 433 miljoen euro. Een op de drie ontvangers van die toeslag moest het geld terugbetalen.

Ook in 2013

En in 2013 ging het ook mis. Meer dan 30.000 mensen kregen te veel of juist te weinig toeslag uitbetaald. Ruim 2000 toeslagen werden onterecht uitgekeerd.

Ook het begrotingsakkoord uit 2013 leidde tot problemen. De belastingkorting voor hogere inkomens zou lager worden, maar het lukte de Belastingdienst niet om die wijzigingen op tijd te verwerken. Daardoor betaalden 5 tot 6 miljoen Nederlanders te weinig belasting en moesten ze een naheffing tot 700 euro betalen.

Het jaar daarna, in 2014, stapte Frans Weekers op als staatssecretaris van Financiën toen bekend werd dat 100.000 huishoudens al maanden ten onrechte geen toeslagen hadden ontvangen voor huur en zorg.

Maar de Belastingdienst kende ook andere problemen...

Vanaf 2005 werd aan een ICT-systeem gewerkt dat alle aangiften en toeslagen moest verwerken. Dat bleek veel lastiger dan gedacht en in 2014 werd, na negen jaar proberen, de stekker uit het project gehaald. Het kostte 203 miljoen euro.

Om de ICT bij de Belastingdienst een impuls te geven werd in 2015 een reorganisatie aangekondigd, onder leiding van de vandaag opgestapte Leijtens: 4800 mensen zouden weg moeten, en vervangen door 1500 jongere medewerkers, die handig zijn met technologie.

Het schrappen van zo veel banen was nodig, omdat nieuwe computersystemen veel rekenwerk en controles kunnen overnemen, zei de Belastingdienst.

Om die reorganisatie zo soepel mogelijk te laten verlopen, bedacht Leijtens een vertrekregeling. Maar veel meer werknemers dan verwacht meldden zich voor die regeling aan. De uitstroom van personeel dreigde de begroting met ruim 600 miljoen euro te overschrijden.

Later werd bekend dat de vertrekregeling volledig achter de rug van staatssecretaris van Financiën Wiebes om was geregeld. Hij erkende later dat er fouten waren gemaakt en plaatste de Belastingdienst onder curatele.

Leijtens moest ook de top van de Belastingdienst veranderen. Dat is niet helemaal gebeurd. De raad van bestuur is verkleind van twaalf tot acht leden, de meeste topambtenaren zitten er nog.

En dan 2016 nog...

In november vorig jaar werd bekend dat er te veel is uitgegeven bij de Belastingdienst zonder de juiste procedures te volgen. Wiebes meldde dat de dienst voor vijf projecten verplichtingen was aangegaan zonder de benodigde toestemming. Het bleek daarbij om een bedrag van 38 miljoen euro te gaan.

Dit was niet de enige tegenvaller. Wiebes meldde ook dat het Nederland niet gaat lukken om binnen de gestelde tijd mee te werken aan de informatie-uitwisseling met de EU en OESO.

Volgens NOS-verslaggever Wessel de Jong was het vertrek van Leijtens te verwachten. "Hij is nu de zondebok. Je kan hem niet alles wat er de laatste tijd is misgegaan, aanrekenen. Hij was eigenlijk het beleid van zijn voorgangers aan het rechttrekken. Er moest gewoon een slachtoffer komen."

Wat er nu gaat gebeuren, is onduidelijk, zegt De Jong. "Er moet geïnvesteerd worden in ICT'ers en fiscalisten, maar de sfeer is helemaal verziekt in het bedrijf. Door de bezuinigingen en alle problemen wil er niemand meer werken."