Nagelbijten als Schiaparelli op Mars landt

Volop spanning bij de vluchtleiding van ESA in het Duitse Darmstadt. Rond 16.48 uur is het Europees-Russische landertje Schiaparelli neergekomen op Mars. Het is voor het eerst dat Europa zich aan een onbemande Marslanding waagt sinds de mislukte missie van de sonde Beagle 2 in 2003. En dan moet dat ook nog gebeuren midden in het stormseizoen op de rode planeet. Of de landing is gelukt is nog onzeker.

Schiaparelli is een schotelvormige lander die moet neerploffen in het zand van Meridiani Planum, een vlakte in de buurt van de evenaar van Mars. Het is een van de twee ruimtevaartuigen die ESA dit jaar naar de rode planeet stuurt als onderdeel van het ExoMars-project. De andere is de Trace Gas Orbiter (TGO), die in een baan om Mars gaat draaien.

De TGO gaat gassen in de atmosfeer opsporen. Dat onderzoek is belangrijk voor de zoektocht naar (vroeger) leven op Mars. Concentraties methaan kunnen een biologische oorsprong hebben, maar ook een andere. De lander zal onderzoek doen naar windsnelheden en elektrisch geladen deeltjes. Maar ESA wil vooral de landingstechniek testen. Die is nodig als Europa over een paar jaar een eigen Marsrover naar de planeet stuurt.

De twee ruimteverkenners zijn samen gelanceerd. Afgelopen zondag heeft Schiaparelli zich losgemaakt van de TGO om koers te zetten naar het Marsoppervlak.

Vooral de afdaling in de ijle dampkring van Mars wordt spannend. Zo'n zes minuten duurt de landing van Schiaparelli en daarna is het wachten op een eerste signaal van het landertje vanaf het oppervlak.

Dat het allemaal goed gaat, is niet vanzelfsprekend, vertelt Rolf de Groot van de Europese ruimtevaartorganisatie aan de wetenschapswebsite De Kennis van Nu.

"Een correcte Marslanding is een van de moeilijkste dingen in de ruimtevaart. Maar ook het belang van de TGO-satelliet mag niet onderschat worden. Als die niet in de juiste positie terechtkomt, kan hij neerstorten, of anders pas over twee jaar opnieuw in een correcte baan gebracht worden."

De landing van Schiaparelli doet denken aan de '7 minutes of terror' die vluchtleiders van NASA doormaakten toen de rover Curiosity in 2012 met een vliegende hijskraan op Mars werd neergezet.

Zo zenuwslopend als toen wordt het nu niet, denkt planeetwetenschapper Inge Loes ten Kate van de Universiteit Utrecht. "Het blijft altijd spannend, maar deze landing is wel iets minder complex. De lander is een stuk kleiner en lichter dan Curiosity. Hij maakt ook geen stuiterlanding met landingsballonnen zoals de Marsrovers Spirit en Opportunity."

Het ontwerp is verder niet heel anders dan dat van de Beagle 2, waaraan ESA slechte herinneringen heeft. Schiaparelli zal eerst snelheid minderen in de atmosfeer met zijn hitteschild, daarna afdalen aan een parachute en vlak boven het oppervlak afremmen met remraketjes.

Wat de afdaling ingewikkeld kan maken is het weer op Mars. Ten Kate: "We zitten in het stofstormseizoen. Ik weet niet hoe het op die plek op dit moment is, maar de kans op stofstormen is nu aanmerkelijk groter dan anders, en het zal er wel waaien."

Schiaparelli heeft een camera bij zich die foto's van de landing zal maken. Die zal ESA, als alles goed gaat, morgen laten zien. De camera kan geen plaatjes maken van het oppervlak en hij zal het ook niet zo lang doen. Na ruim een week zijn de batterijen leeg.

"Wat wel weer leuk is, is dat Schiaparelli in hetzelfde gebied landt als de rover Opportunity", zegt Ten Kate. "NASA gaat ook met die rover de horizon afspeuren om te zien of ze Schiaparelli kunnen zien landen. Ongelooflijk cool."

Ondanks eerdere mislukkingen met Europese en Russische landers op Mars heeft Ten Kate er vertrouwen in dat het dit keer gaat lukken. "Het is ESA met Philae ook gelukt te landen op een komeet. Dat is nog veel moeilijker."