Met één keer pinnen was erfenis aanvaard en begon juridische strijd

Op de dag van het overlijden van hun moeder in 2008 kwamen een broer en zus bij elkaar in Delft. Ze spraken met de begrafenisondernemer, ruimden het huis op. Tussendoor aten ze met hun partners wat aan de overkant van de straat, in De Koperen Pan. De rekening, 119 euro, betaalde de zoon met zijn pinpas van de rekening van moeder. Die betaling resulteerde in jaren procederen over de erfenis.

Het is een voorbeeld van een kleine handeling die kan leiden tot grote erfkwesties. Een valkuil waar erfgenamen na vandaag minder makkelijk in zouden moeten trappen, nu er een nieuwe wet is ingegaan die erfgenamen beschermt tegen schulden in de nalatenschap.

"Toen mijn vader er nog was, was het allemaal koek en ei in de familie", zegt de zoon, die anoniem wil blijven. Na het overlijden van zijn vader eind jaren 90, ging de erfenis door naar moeder. Toen zij 10 jaar later overleed, begonnen de problemen. Het werd een ingewikkeld juridisch steekspel.

Zelf betalen

Zijn moeder had in de jaren voor haar overlijden haar geld grotendeels opgemaakt. Het huis was al eerder verkocht, ze huurde een aanleunwoning. Veel geld was er dus niet over, schulden ook niet.

Toch maakte een schoondochter aanspraak op een deel van de erfenis. Die zou ze nog tegoed hebben na het overlijden van de vader, eind jaren 90, toen haar man (dus de andere zoon van de overleden moeder) nog leefde. En doordat de directe zoon en dochter het etentje hadden betaald van de rekening van de moeder, hadden ze de erfenis direct aanvaard, zei ze.

Omdat er niet veel geld meer in de erfenis van moeder zat, zouden de duizenden euro's die ze eiste, uit het privévermogen van de zoon en dochter moeten komen.

De zaak kwam voor de rechter. Eerst voor de kantonrechter, die stelde de zoon en dochter in het gelijk. De schoondochter liet het daar niet bij zitten, ging in hoger beroep en daar kreeg zij gelijk.

Zoon en dochter gingen op hun beurt naar de Hoge Raad. Die oordeelde dat de zoon en dochter in hun recht stonden, en dat de schoondochter kon fluiten naar haar geld.

Wat begon bij het pinnen in een restaurant, eindigde ruim 6 jaar later bij deze uitspraak.

De nieuwe wetgeving moet dit soort kwesties verminderen. "Bij de oude wettekst sprak de wetgever nog van 'als heer en meester heersen over de erfenis'", zegt advocaat Jaap Oudshoorn, die de zoon bijstond in de zaak. "Als een erfgenaam iets deed met de inboedel of het geld van de overledene, dan liep hij of zij het risico er later mee te worden geconfronteerd dat de erfenis daardoor onvoorwaardelijk was aanvaard. Ook als daar een negatieve kant aan zat voor de nabestaanden."

Onbewust

In de oude situatie kon het meenemen van een pen uit het huis van een overleden familielid al genoeg zijn om een erfenis onbewust te aanvaarden. Als de overledene dan schulden bleek te hebben, moest de erfgenaam daarvoor opdraaien.

In de nieuwe wet is dat anders geregeld, zegt hij. "Zo mag een erfgenaam alleen geen spullen verkopen of op een andere manier aan de erfenis onttrekken. Daardoor hebben erfgenamen in die eerste periode meer handelingsruimte. En dus wordt het moeilijker om een erfgenaam aansprakelijk te stellen, of om onbewust een erfenis te aanvaarden, met alle gevolgen van dien."