'Trump biedt simpele oplossingen voor complexe problemen'
In een informeel gesprek zou het een grapje zijn, als presidentskandidaat een potentiële gevaarlijke oproep. Donald Trump hintte vannacht dat "wapenbezitters er misschien wel iets aan kunnen doen" als Clinton wordt gekozen. De Amerikaanse geheime dienst laat weten dat er "meer dan één gesprek" is gevoerd met Trump naar aanleiding van zijn uitspraak vannacht.
"Op het randje, typisch Trump", zegt retorica-deskundige Eugène Sutorius van de Universiteit van Amsterdam. Volgens de hoogleraar is miljardair Trump een meester in woordkeuze. "Met zijn spreektaal speelt hij goed in op gevoelens. Het belangrijkste gevoel: onbegrip. Mensen snappen de wereld, die almaar complexer wordt, niet meer. Ze willen orde. De politieke elite heeft het verpest en hij komt als een soort Robin Hood uit de coulissen om het land te redden."
'Problemen ombuigen'
Het motto van de omstreden presidentskandidaat: simpele oplossingen voor complexe problemen. De vuurwapenproblematiek is daar een "prachtvoorbeeld" van, zegt Sutorius.
"Hij slaagt er steeds in de gevaren van wapens om te buigen tot andere problemen. Trump legt de schuld voor de vele dodelijke schietpartijen bij verwarde mensen. Die kunnen bij een vuurwapenverbod toch nog gewoon aan een mes komen?" De oplossing is volgens de Republikein niet de vuurwapens verbieden, maar de verwarde mensen aanpakken.
In Amerika speelt al jaren de discussie over het Tweede Amendement, oftewel het grondrecht op bezit van vuurwapens. Volgens nieuwssite FiveThirtyEight vallen er jaarlijks ruim 30.000 doden door vuurwapengeweld. Clinton wil daarom de verkrijgbaarheid van vuurwapens en wapenvergunningen moeilijker maken.
Trump ziet daar niets in en liet dat afgelopen nacht nog eens duidelijk merken.
De zinspeling richting wapenbezitters is riskant volgens Sutorius. De hoogleraar benadrukt dat er in de VS al vaker moordaanslagen zijn gepleegd op presidenten. "Bijvoorbeeld op John F. Kennedy. Dat laat zien dat het geen onwerkelijke gedachte is dat een verward persoon met een geweer zoiets onderneemt."
Het kamp van Clinton spreekt van een oproep tot geweld. Trump ontkent dat en zegt dat het een oproep is voor wapenbezitters om te gaan stemmen.
"Nergens dreigt Trump expliciet met geweld. Dat is een truc die hij vaak toepast", zegt VS-correspondent Arjen van der Horst. "Soms bedoelt hij wel degelijk bepaalde dingen, maar je kan hem er nooit op vastpinnen. Hij formuleert het zo dat je zijn uitspraak op meerdere manieren kan interpreteren."
Die werkwijze hanteerde hij ook vorige maand, toen Trump Rusland aanmoedigde om de e-mail van Clinton te hacken, zegt Van der Horst. "Rusland, als je luistert, ik hoop dat je de 33.000 vermiste e-mails kan vinden. Ik denk dat je dan flink beloond wordt door onze pers!", zei hij toen.
Dat leidde meteen tot een storm van kritiek van zowel Republikeinen als Democraten. Een dag later zei Trump dat het maar een grapje was. "Natuurlijk was ik sarcastisch."
Sutorius denkt ook niet dat de uitspraak van Trump over wapenbezitters is geïmproviseerd door de miljardair. "In het begin van zijn politieke carrière dacht ik dat nog weleens. Inmiddels zijn we al zover in de campagne en weten we dat hij intelligent is en slim in zijn woordkeuze."
Trojaanse paarden
De Republikeinse presidentskandidaat heeft een team dat hem helpt met het schrijven van toespraken. Volgens Sutorius is Trump, net als Wilders, sterk in het vinden van beeldende metaforen. "Syrische vluchtelingen noemt hij 'Trojaanse paarden'. Mexicaanse immigranten noemt hij 'verkrachters en drugsdealers'. Dat is framing. Hetzelfde als je 'hypotheekrenteaftrek' vertaalt tot 'villasubsidie'. Hoe kun je zoiets daarna nog verdedigen?"
Vanwege zijn harde toon is de lijst met controversiële uitspraken van Trump ellenlang. Op de lijst zijn uitspraken over sluiten van de landgrenzen voor alle moslims te vinden, wordt een gehandicapte journalist belachelijk gemaakt en roept hij op een muur te bouwen tussen Mexico en de VS om alle criminelen tegen te houden (op kosten van Mexico).
"Hij is heel radicaal en zegt: je ziet toch dat het fout gaat, we hebben geen keuze", zegt de hoogleraar. "Op deze manier worden problemen uitvergroot en moet de kiezer het idee krijgen dat dit de enige oplossing is. Hij biedt een simpele oplossing voor problemen die ingewikkeld zijn." Dat alles verpakt hij in korte zinnen, met simpele woorden en weinig lettergrepen.
De Republikein biedt Amerikanen zekerheid, in een tijd dat alles onzeker lijkt. Een deel van zijn achterban is angstig voor werkloosheid, criminele migranten en internationaal terreur. "Het aanspreken van deze angst in oneliners werkt uitermate sterk. Hij is, tegen veel verwachtingen in, presidentskandidaat geworden."
De populariteit van de Trump is volgens Sutorius ook toe te schrijven aan zijn status. "Trump is een geslaagde Amerikaan. Hij vertegenwoordigt als miljardair de Amerikaanse droom, naar dat succes kijkt men op."
Daar komt bij dat een grote groep Amerikanen zich in de steek gelaten voelt door de politiek. "Beloftes van leiders zijn jarenlang niet nagekomen. Deze groep ziet Trump als een eerlijk en oprecht persoon, en iemand die direct zegt waar het op staat."
