'Vreemde vogel als Folkert F. spreek je niet zo makkelijk aan'

"Ik zag hem twee jaar lang niet, terwijl hij naast me woonde", vertelt Dick de Graaf over Folkert F. die afgelopen december de gaskraan in zijn huis in Drachten open zette. De man was volgens het psychiatrisch rapport volledig ontoerekeningsvatbaar, maar hij kreeg niet voldoende hulpverlening. "Meer sociale controle zou de maatschappij wel aangenamer maken", aldus De Graaf.

Vanmiddag kreeg de 47-jarige F. overeenkomstig de eis tbs met dwangverpleging opgelegd. Hij hoeft niet de cel in omdat hij ontoerekeningsvatbaar was.

Volgens Tjeerd van Bekkum, burgemeester van de gemeente Smallingerland, waar Drachten onder valt, had niet alleen de gemeente meer kunnen doen, maar ook de buren. Zij hadden volgens Van Bekkum namelijk ook een oogje in het zeil kunnen houden. Maar volgens De Graaf was dit moeilijk. "Hij was geen persoon die je makkelijk aansprak. Bij het groeten leek het alsof hij je niet zag. Daarbuiten zorgde hij ook niet voor geluidsoverlast, dus vond ik het allemaal prima."

F. plakte zijn ramen en voordeur af, en sloop 's nachts door de galerijen. Toch had De Graaf nooit het gevoel dat hij daar iets mee moest. "Ik dacht nooit dat het niet goed met hem ging. Er woonde ook een andere vreemde vogel in onze flat en bij hem wilde ik juist wel melding doen. Van F. had je geen last."

Toch besloten buurtbewoners om melding over F. te doen. Niet bij de politie, maar bij de woningcorporatie. Reactie op deze melding bleef uit. “Ze vertelden me dat Folkert een zorgmijder was en elke vorm van hulp afwees. Zolang hij geen acuut gevaar vormde, kon de woningcorporatie ook niets doen", vertelt De Graaf.

F. was al twee jaar uit beeld bij zorginstanties. Hij meed de zorg, en daar kon niemand iets aan doen. "Hij mag zeggen: ik heb geen hulp nodig", vertelt Van Bekkum. "Zolang hij geen gekke dingen doet, gaan wij niet bij hem aanbellen."

Daarbij heeft de gemeente steken laten vallen, zegt hij. "Je bent op zoek naar een succesvolle methode bij zorgmijders. Misschien moeten we toch maar eens gaan aanbellen, of wat meer dingen met de familie of buren bespreken. Maar een zorgmijder zal altijd een risico blijven."

Aanhoudende psychose

Folkert F. was al in de jaren negentig in beeld bij de GGZ. Hij was erg afhankelijk van zijn moeder die overlijdt in 2009. Daarna ging het steeds slechter met hem. F. ging op vrijwillige basis naar een dagbesteding. Maar vanaf 2013 ging hij daar niet meer naartoe. Ook stopte hij met zijn medicatie. Vanaf dat moment belandde F. in een aanhoudende psychose.

Folkert woonde in die tijd in een appartement in het centrum van Drachten. Volgens buurtbewoners een prima plek voor starters, maar de laatste jaren was het complex verloederd. Bewoner Dick de Graaf vertelde dat er een 'ander soort' mensen woont. Sommigen veroorzaakten extreme geluidsoverlast, anderen kwamen juist bijna niet buiten. F. behoorde tot die laatste groep.

De Graaf denkt dat hij in de toekomst meer sociale controle zal toepassen. "Vroeger liep een buurvrouw met soep naar een zieke buur om even te kijken hoe het ging, en dat zou nu eigenlijk ook wel prettig zijn."

Allemaal slachtoffers

Want in eenzelfde situatie als met F. zijn er alleen maar slachtoffers, vindt hij. "Ik kan niet echt kwaad op Folkert zijn. Zijn leven was voor het incident al een beetje kapot. Na zijn straf wordt het alleen maar erger."