Hoe krijg ik geld terug voor 'gratis' toestel?
Door een uitspraak van de Hoge Raad zijn abonnementscontracten met een gratis telefoon ongeldig, als in het contract niet duidelijk staat wat je voor het toestel hebt betaald. De hoogste rechter in Nederland oordeelde dat een 'gratis' toestel feitelijk een persoonlijke lening was. Daarom gelden voor die abonnementen de strenge eisen van een persoonlijk krediet. Eisen waar de abonnementen veelal niet aan voldeden.
Er dreigt een juridische strijd over miljoenen belcontracten tussen claimorganisaties, telefoonproviders en incassobureaus.
Hoe kan ik geld terug vorderen?
Als je een oud toestel hebt dat ooit bij een 'gratis'-toestel-abonnement hoorde, kun je dat terugsturen naar de telecomprovider. Je zegt dan dat je het bijbehorende contract met terugwerkende kracht nietig verklaart en dat je de waarde van het toestel wil ontvangen.
De kans is groot dat telecomproviders niet direct op je verzoek ingaan. KPN, Vodafone en T-Mobile zeggen dat ze verzoeken om teruggave van geval tot geval zullen bekijken.
En als ik mijn oude toestel of contract niet meer heb?
Een oud contract kun je opvragen bij je provider. Voor toestellen geldt dat de winkelwaarde vergoed moet worden die destijds voor het toestel gold, tenzij de provider kan aantonen een lagere inkoopsprijs te hebben betaald. Als je het toestel niet meer hebt, mag de provider de huidige dagwaarde van de vergoeding aftrekken.
Stef Smit van ConsumentenClaim geeft een voorbeeld: "Als je jaren geleden een 'gratis' iPhone kreeg die voor 550 euro in de winkel lag, trek je daar de huidige dagwaarde van dat model van af, zo'n 50 euro. Dan houd je 500 euro over die je kunt claimen."
Wat doen claimstichtingen?
Claimstichtingen zoals ConsumentenClaim en ConTel proberen zo veel mogelijk benadeelden aan zich te binden. Zo kunnen ze een vuist maken in onderhandelingen met telecomproviders. Doel van die onderhandelingen: een collectieve compensatieregeling, om langdurige procedures te voorkomen. Inschrijven bij een claimstichting is gratis. Maar bij succes moet je 15 procent van wat je terug krijgt aan de claimstichting betalen. Oftewel no cure, no pay.
Consumentenclaim is een proefproject begonnen, om te zien of KPN z'n belofte waar maakt dat oude 'gratis' toestellen worden terug genomen voor een passende vergoeding. Stef Smit van Consumentenclaim: "Onze eerste bevindingen zijn negatief. Mensen die hun toestel terugsturen, worden met een kluitje in het riet gestuurd. Als KPN dat niet heel snel verbetert, stappen we komende week naar de rechter. De dagvaarding ligt al klaar", dreigt Smit
Don Ceder, advocaat namens ConTel, heeft de stap naar de rechter al gezet. Hij verwacht komende maand uitspraak in een proefproces bij het kantongerecht in Amsterdam. "Die uitspraak zal richtinggevend zijn voor mogelijke volgende processen", zegt Ceder.
Wat doen rechters?
De uitspraak van de Hoge Raad betekent in potentie een enorme extra belasting van de rechtspraak. Want bij ieder contract met een 'gratis' toestel zou uiteindelijk de rechter moeten bepalen wat de waarde van het toestel is. Dat is moeilijk, want (dat is nou net het hele punt), die waarde staat niet in het abonnementscontract.
Kantonrechters werken nu aan een 'ambtelijke toetsing', een regeling die ze kunnen loslaten op alle abonnementen die ze onder de hamer zouden kunnen krijgen. Het is nog niet bekend, wanneer die ambtelijke toetsing klaar is.
Wat doen toezichthouders?
"Toezichthouders zoals de ACM of de AFM zouden bij de telefoonclaims een belangrijke rol kunnen vervullen", zegt hoogleraar aansprakelijkheidsrecht Eddy Bauw. De ACM heeft daar de wettelijke bevoegdheid voor."
Maar de toezichthouders wijzen naar elkaar. Volgens de ACM gaat het bij de telefoonclaims om een financiële kwestie. "Het ligt dus op het terrein van de AFM", zegt een woordvoerder. De AFM laat desgevraagd weten: "Wij zien het als toezichthouder niet als onze taak om initiatief te nemen voor een collectieve compensatieregeling."
Dus zijn benadeelden in Nederland aangewezen op claimstichtingen. En dat is zeker niet ideaal, meent hoogleraar Bauw. "Uit onderzoek blijkt dat die claimorganisaties bestuurlijk niet altijd heel goed functioneren. En niet alle waarborgen geven voor een goede behartiging van de belangen van de benadeelden. Uit langlopende affaires als Dexia, Woekerpolis blijkt dat het vaak niet opschiet met de afwikkeling. Daarnaast vragen de claimorganisaties een vergoeding van consumenten."
"In het buitenland vervullen toezichthouders wel een actieve rol. De afwikkeling van dit soort collectieve claims gaat daar sneller", zegt Bauw.
Hoe zit het met incassokosten?
Mobiele telefoonproviders werken nauw samen met incassobureaus. Die vorderen namens de telecombedrijven, of kopen vorderingen op. Omdat het telefooncontract voor wat betreft het gratis toestel ongeldig is, zijn de incassokosten op dat contract ten onrechte in rekening gebracht. En dus, benadrukken de claimstichtingen, ook terug te vorderen.
Interessant is wie daar voor opdraait. De incassobureaus, die vorderingen hebben opgekocht van telecombedrijven? Of staan er in de koopovereenkomsten ontbindende voorwaarden, waardoor de schade alsnog toevalt aan de telecomprovider? Op dit soort vragen weigeren incassobureaus en telco's antwoord te geven. Naar verluidt zijn hun juristen de messen aan het slijpen.
