Turkije stelt Europees mensenrechtenverdrag buiten werking

Turkije heeft in de nasleep van de mislukte couppoging van afgelopen vrijdag een volgende maatregel afgekondigd in de jacht op tegenstanders van de regering. Onder de noodtoestand, die de komende drie maanden van kracht is, wordt het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens (EVRM) buiten werking gesteld. Vice-premier Kurtulmus beriep zich op artikel 15 van dat verdrag, waarin staat dat landen dat mogen doen in geval van oorlog of de noodtoestand.

Het is bijvoorbeeld ook gebeurd in Frankrijk na de aanslagen in Parijs, vorig jaar november, en in Oekraïne vanwege de pro-Russische opstand in het oosten van dat land.

De vice-premier zei wel te hopen dat de noodtoestand geen drie maanden hoeft te duren, en al na een maand of zes weken kan worden opgeheven. Hij verzekerde dat Turkije fundamentele vrijheden waar het EVRM ook over gaat, zoals het recht op leven, zal blijven respecteren.

Het lijkt erop dat de Turkse regering met deze aanvullende boodschap zijn westerse bondgenoten gerust wil stellen, want met het instellen van de noodtoestand en het opschorten van het mensenrechtenverdrag krijgt president Erdogan vergaande bevoegdheden om zijn tegenstanders aan te pakken. Hij kan per decreet regeren en verdachten vastzetten zo lang als hij dat nodig vindt.

Onaanvaardbaar

Het Turkse parlement heeft zoals verwacht met een ruime meerderheid ingestemd met het instellen van de noodtoestand. 366 van de 550 parlementsleden gingen akkoord.

Ook zonder de noodtoestand treedt de regering trouwens al drastisch op, want bijna 60.000 militairen, politieagenten, rechters en ambtenaren en leraren zijn opgepakt, ontslagen of geschorst en honderden scholen zijn gesloten.

De Europese Commissie noemt die gang van zaken "onaanvaardbaar". De Hoge Vertegenwoordiger voor Buitenlands Beleid, Federica Mogherini, en Eurocommissaris Hahn van Uitbreiding spraken donderdag hun zorgen uit over de ontwikkelingen in Turkije. Ze dringen er bij Ankara op aan om individuele rechten en vrijheden te respecteren.

Rechtshulp

Vanwege de onzekere situatie in Turkije gaat Nederland verzoeken om rechtshulp uit Ankara extra zorgvuldig bekijken. Maandag is al een vonnis in een uitleveringszaak uitgesteld, omdat onduidelijk is hoe de mensenrechtensituatie in Turkije zich ontwikkelt.

Militairen veroordeeld

De acht Turkse militairen die per helikopter naar Griekenland zijn gevlucht na de couppoging zijn veroordeeld tot twee maanden cel, omdat ze onrechtmatig hebben geprobeerd om het land binnen te komen. De rechter erkende wel dat de acht reden hadden om zich bedreigd te voelen. Ze hoeven hun straf niet meteen uit te zitten, maar worden wel vastgehouden zolang hun asielaanvraag nog niet is afgewikkeld.

Turkije heeft om uitlevering van het achttal gevraagd en wil hen berechten voor hun rol bij de couppoging. Een van hun advocaten zegt dat ze vrezen voor hun leven, als ze terug moeten naar Turkije. "Ze zijn bang dat ze hoe dan ook worden omgebracht", zegt advocate Marinaki. "Ongeacht of ze wel of niet de doodstraf krijgen."