Britse commissie: Blair had andere keus dan oorlog

De Britse regering heeft te snel besloten tot deelname aan de invasie van Irak, in maart 2003. Dat staat in het eindrapport van Sir John Chilcot, die onderzoek deed naar de Britse rol in de Irak-oorlog.

Volgens Chilcot had het kabinet-Blair al besloten om mee te doen aan de oorlog toen er nog vreedzame oplossingen voor het conflict met Irak mogelijk waren."Het was geen laatste middel", zei Chilcot op een persconferentie in Londen.

Volgens hem hebben het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten de autoriteit van de VN-Veiligheidsraad ondermijnd. De V-raad heeft nooit ingestemd met militaire acties in Irak.

Chilcot zegt verder dat de bewijzen voor de aanwezigheid van massavernietigingswapens in Irak - waarmee de inval gerechtvaardigd werd- werden gepresenteerd "met een zekerheid die niet terecht was". Volgens hem ging in maart 2003 geen direct gevaar uit van de Iraakse dictator Saddam Hussein.

Ook heeft de Britse regering onderschat wat de gevolgen van de invasie van Irak konden zijn en was de planning voor de periode daarna volledig ontoereikend.

Groot-Brittannië deed met 45.000 militairen mee aan de invasie van Irak. De oorlog kostte aan 179 Britse militairen het leven. De laatste Britten verlieten Irak in 2009, zes jaar na de invasie.

Getuigen en documenten

Chilcot, die lid is van de Britse Raad van State, heeft voor zijn rapport gekeken naar de periode vanaf 2001, toen de eerste plannen voor een aanval op Irak werden gesmeed, tot 2009. Zijn commissie analyseerde tienduizenden documenten en hoorde meer dan honderd getuigen. Onder hen waren de toenmalige premier Blair en minister van Defensie Geoff Hoon.

De onderzoeksleider sprak zich niet uit over de vraag of Britse kabinetsleden internationaal recht hebben geschonden. Het Internationaal Strafhof in Den Haag zei vorige week al dat Blair niet zal worden vervolgd voor oorlogsmisdaden.

2,6 miljoen woorden

Chilcot werd zeven jaar geleden aan het werk gezet door Blairs opvolger, Gordon Brown. Het rapport beslaat twaalf boeken met in totaal 2,6 miljoen woorden. Een gedrukt exemplaar van het rapport kost maar liefst 767 pond. De Britse regering heeft voor de nabestaanden van gevallen militairen een kopie laten drukken.

Buiten het conferentiecentrum in Londen waar Chilcot zijn rapport presenteerde, hadden zich tientallen betogers verzameld om tegen Blair te demonstreren. Op borden en spandoeken noemden ze de voormalige premier een leugenaar.

In februari 2003 gingen in Londen meer dan een miljoen mensen de straat op om tegen de naderende oorlog te demonstreren. Blair heeft altijd gezegd dat hij het juist vond om Saddam Hussein af te zetten, al gaf hij vorig jaar wel toe dat er fouten zijn gemaakt rond de invasie.