Bernhard kocht eerste regeringstoestel voor 50.000 dollar

Het Nederlandse regeringsvliegtuig wordt tegenwoordig vooral gebruikt door kabinetsleden: 80 procent van de vluchten zijn voor ministers of staatssecretarissen, 20 procent is voor leden van het Koninklijk Huis.

Maar er was een tijd dat het vooral een speeltje van de koninklijke familie was: prins Bernhard kocht persoonlijk het eerste toestel, dat pas later op naam van de overheid werd gezet. Die PH-PBA vliegt nog steeds.

PH-PBA (1946 - 1961)

Prins Bernhard kocht deze Douglas DC-3 Dakota uit de Amerikaanse legerdump na de Tweede Wereldoorlog. Het vliegtuig was het werkpaard van de VS tijdens de oorlog, er werden er meer dan 10.000 van gemaakt. Dit exemplaar vloog missies tijdens de landing in Normandië en Operatie Market Garden.

Bernhard vond het afdankertje een koopje: "Slechts 50.000 dollar. Het vliegtuig had nog maar 300 uur gevlogen", zei hij ooit. Als registratie kreeg het vliegtuig de landcode voor Nederland, PH, gevolgd door PBA, Prins Bernhard Alpha.

De royals gebruikten het toestel veelvuldig, bijvoorbeeld voor een rondvlucht boven Amsterdam ter ere van het regeringsjubileum van Wilhelmina in 1948, maar ook tijdens een rondreis door Zuid-Amerika, waarvoor de PBA gedemonteerd de Atlantische Oceaan overstak aan boord van een marineschip. Tijdens de Greet Hofmans-affaire gebruikte de prins het toestel om de pers te ontlopen: pottenkijkers werden op afstand gehouden bij de vliegbasis Soesterberg en de prins stapte uit in de hangar.

Toen een nieuw regeringsvliegtuig werd aangeschaft, bleef de PH-PBA nog tot 1975 vliegen om navigatiesystemen te testen. Daarna werd het een museumstuk voor het Aviodrome. In 1981 werd besloten het toestel weer vliegklaar te maken als vliegend erfgoed. Jaren later kreeg de PBA ook een naam: Prinses Amalia, op verzoek van Bernhard zelf.

PH-PBF (1961 - 1972)

Het tweede regeringsvliegtuig was van Nederlandse makelij, een Fokker F-27 Friendship. De PH-PBF (Prins Bernhards Friendship), kostte 2 miljoen gulden. Het werd uitgevoerd met een rood-wit-blauwe band, het wapen van Bernhard en vier generaalsterren, de rang van Bernhard als inspecteur-generaal.

Aan boord waren drie ruimtes. Eerst was er een passagierscabine voor zes personen, met grijsgroene stoelen, rood tapijt en mahonie inklaptafels. Daarna kwam een lounge met twee banken voor acht passagiers. Een bar was ingebouwd in een zijwand. Ten slotte was er het staatsievertrek, met geel-zwarte fauteuils en donkergrijs tapijt. De vier zetels hier konden worden samengevoegd tot twee bedden.

Voor het interieur werd rekening gehouden met de wensen van koningin Juliana en prinses Beatrix. Zo was er een extra groot boudoir zodat de dames zich konden opfrissen voor de landing. Op verzoek van Bernhard konden de stoelen er makkelijk uitgehaald worden, zodat er bij een safari plaats was voor wapens en jachttrofeeën.

Toen het vliegtuig werd afgedankt, kwam het in handen van een Indonesische maatschappij. Het verongelukte op 4 november 1976 tijdens een storm op het eiland Kalimantan. Van de 38 inzittenden kwamen er 29 om het leven.

PH-PBX (1972 - 1996)

In 1972 werd gekozen voor het eerste straalvliegtuig van Nederlandse bodem, een Fokker F-28 Fellowship. Het was destijds het duurste toestel ooit voor de vliegtuigbouwer: 16,5 miljoen gulden in plaats van 9 miljoen voor het standaardmodel. PBX zou staan voor Prinses Beatrix.

In 1985 kreeg het vliegtuig een opknapbeurt voor 2,5 miljoen gulden. Er werden onder meer groen-blauwe draaifauteuils geïnstalleerd en inklaptafels van vurenhout. Halverwege de jaren 90 werd besloten het toestel in te ruilen, omdat het niet meer voldeed aan de geluids- en milieueisen.

PH-KBX (1996 - nu)

In maart 1996 werd de PH-KBX gepresenteerd. Voor het eerst ontbraken de letters van prins Bernhard, KBX verwijst naar Koningin Beatrix.

De Fokker F-70 Executive Jet in oranje en wit kostte de Staat 75 miljoen gulden, 5 miljoen meer dan het standaardmodel. Was er in het reguliere model plek voor 80 mensen, dit exemplaar had stoelen voor 24 passagiers. Aan boord was een vip-room, een stafkamer en een dienstruimte. Bovendien was er een kamertje voor moderne communicatiemiddelen als fax en satelliet-telefoon.

In 2010 werd de KBX verbouwd voor 4,3 miljoen euro, omdat het vliegtuig verouderd was en niet meer aan de veiligheidseisen voldeed. Om Beatrix te helpen het juiste interieur uit te kiezen, kwam er een proefopstelling in de Koninklijke Stallen, voor ruim een ton.

Na de verbouwing konden de inzittenden aan boord internetten en e-mailen. Bovendien kwamen er aansluitingen voor spelcomputers. Ook werd tapijt in het staartstuk vervangen door linoleum, omdat de wc daar wel eens overspoelde en zeil makkelijker schoon te houden is. Stoelen aan boord van het vliegtuig kunnen worden omgebouwd tot bedden, maar er werden ook zes op maat gemaakt luchtbedden aangeschaft voor 8525 euro.

Hoewel de KBX nog wel een paar jaar mee kan, is toch besloten een nieuw regeringsvliegtuig te kopen omdat KLM afscheid neemt van de Cityhoppers. Daardoor verdwijnt de expertise die nodig is voor het onderhoud van het toestel.

Wat de registratiecode gaat worden van het nieuwe vliegtuig is nog niet bekend. Wel is alvast opgemerkt dat PH-KWA nog beschikbaar is.