Vijf mythen over 'alweer' een staking in Frankrijk

'Fransen zijn lui'. 'In Frankrijk verandert nooit iets'.

Het zijn slechts een paar clichés die worden opgeroepen door de beelden van wachtende auto's bij een benzinepomp of ontregeld vliegverkeer. Frankrijk staakt: "Het zal eens een keer niet." Wat klopt er eigenlijk van de clichés?

Vijf mythen over Frankrijk en de Fransen, voorgelegd aan presentator (en voormalig NOS-correspondent in Parijs) Philip Freriks en historicus Niek Pas aan de Universiteit van Amsterdam.

1. Fransen staken bij het minste of geringste.

Niek Pas: "Nee, dat klopt niet. Het gaat altijd wel ergens over. Alleen: staken hoort bij het politieke proces. In Nederland ga je eerst praten, en als laatste redmiddel wordt er gestaakt. In Frankrijk ga je eerst staken, en dan pas praten."

Philip Freriks: "Nederland heeft sterke vakbonden die iets uitonderhandelen met de werkgevers. In Frankrijk zijn de vakbonden klein en zwak. Ze zijn verdeeld. Er is onderling veel concurrentie. Ze moeten zichzelf laten zien. En dus gaan ze hard de confrontatie aan."

2. Ze doen er misschien niet allemaal aan mee, maar de Fransen hebben allemaal begrip voor de stakers.

Pas: "Klopt. Fransen weten: staken hoort erbij. Maar er zijn wel grenzen, blijkt deze week. Droogvallende benzinepompen wordt ze op internet niet in dank afgenomen."

"Alle mensen die in loondienst zijn worden getroffen door deze arbeidswet van Hollande", verklaart Freriks de steun bij veel Fransen voor de actie van deze week. "Bovendien is de huidige regering heel impopulair: maar 16 procent vindt Hollande een goede president.

"Desalniettemin: de groep die staakt is erg klein. Je hebt maar een handvol mensen nodig om een olieraffinaderij stil te leggen. In het particuliere bedrijfsleven wordt überhaupt niet gestaakt. En bij de spoorwegen gaan ze wel staken, maar drie van vier TGV's rijden morgen gewoon."

3. Fransen zijn lui.

Onzin, zegt Freriks. "Er wordt hard gewerkt. Officieel is er een 35-urige werkweek, maar er wordt vaak langer gewerkt."

De arbeidsproductiviteit per uur ligt in Frankrijk relatief hoog, blijkt uit cijfers van Eurostat: hoger dan in Spanje, Engeland en zelfs iets hoger dan in Duitsland.

"Secundaire arbeidsvoorwaarden zijn vaak wel goed geregeld", zegt Pas. "Maar er is veel politiek op de werkvloer, met een sterke hiërarchie en een rigide systeem. De werkdruk is hoog."

4. Met Fransen valt niet te praten.

Pas: "Fransen hebben het conflictmodel. Frankrijk is van de haantjes, de rest moet zich plooien. Het land heeft van oudsher een feodale cultuur, en daarbinnen kan er maar een de baas zijn. Dus je zet hoog in en je geeft niet toe. Dat komt pas veel later."

Freriks: "Wij zijn kampioen polderen. In Nederland verlopen vergadering heel gestructureerd. Er is een agenda, punt voor punt wordt afgewerkt. Niet in Frankrijk. Daar hebben ze ook een agenda, maar niemand houdt zich eraan. Het is een zootje. Mensen schreeuwen door elkaar heen. Dat zie je ook in het overleg tussen werkgevers en werknemers. Daar wordt de confrontatie echt opgezocht."

"Uiteindelijk komt er wel een compromis, maar niet zonder dat er eerst flink wordt gebotst en geschuurd", zegt Pas. "Dat zie je nu ook. Hollande heeft de wet er per decreet doorheen geduwd, maar de Eerste Kamer moet hem nog goedkeuren. Dus er is nog ruimte voor aanpassingen. En die komen er zeker als deze stakingen nog lang aanhouden."

5. In Frankrijk verandert nooit iets.

Voor historicus Pas zit er een kern van waarheid in dit cliché: "Eigenlijk zijn Fransen nog steeds allemaal boeren op hun boerderij met een muur eromheen. Ze voelen zich snel bedreigd en zijn erg naar binnen gekeerd. En het land wordt van bovenaf aangestuurd, vanuit Parijs."

Marktwerking, liberalisering van de economie, flexibilisering, dat zijn in Frankrijk al snel verdachte termen. En dus gaat het allemaal heel langzaam. "Wat Hollande nu probeert, daar waren ze twintig jaar geleden ook al mee bezig", zegt Pas.

Freriks is het er niet helemaal mee eens. "Er zijn zeker wel dingen veranderd in de loop der jaren. Neem de verhoging van de pensioenleeftijd. Daar was ook heel veel verzet tegen. Maar dat is uiteindelijk wel uitgevoerd."

"Het kost wat meer tijd en moeite, maar uiteindelijk wordt deze arbeidswet in praktijk gebracht."