Hoe kansrijk is een strafzaak tegen de tabaksindustrie?

Nog nooit eerder vertoond in Nederland: een roker gaat aangifte doen tegen de tabaksindustrie. Het gaat haar niet om een schadevergoeding; ze wil een verbod op tabak afdwingen.

"Dit is een kansloze zaak. Je zal moeten aantonen dat de tabaksindustrie doelbewust mensen ziek wil maken of dood wil laten gaan", zegt Peter Tak, emeritus hoogleraar strafrecht aan de Radboud Universiteit Nijmegen. "Tabaksverslaving blijft de verantwoordelijkheid van de persoon die willens en wetens het goedje tot zich neemt. Wie zich in het gevaar begeeft, zal in het gevaar omkomen, zegt men in het recht."

De aanklager is de 43-jarige Anne Marie van Veen. Zij heeft uitgezaaide longkanker na dertig jaar te hebben gerookt. Ze wijt haar verslaving aan de tabaksindustrie. Met de campagne Sick of Smoking wil Van Veen zoveel mogelijk mensen oproepen om ook aangifte te doen tegen sigarettenfabrikanten.

Schadevergoeding

Longarts Wanda de Kanter van het Antonie van Leeuwenhoek-ziekenhuis is een stuk optimistischer over de naderende strafzaak. "In civiele procedures is de tabaksindustrie al vaak in het ongelijk gesteld, dat geeft vertrouwen voor deze strafzaak", zegt De Kanter, erkend tegenstander van de tabaksindustrie.

"In civiele zaken kunnen sigarettenfabrikanten de schuld in feite afkopen. Ze geven miljarden aan smartengeld als schadevergoeding, zo houden zieke mensen hun mond. Een strafzaak kan het verschil maken."

Dat het niet eerder tot een strafproces is gekomen, komt doordat er tot nu toe geen longkankerpatiënt was die zo'n zaak aan durfde te gaan, zegt De Kanter. "Anne Marie van Veen is enorm gedreven. Ze weet dat ze doodgaat, maar ze heeft toch de power om een zaak aan te spannen. Onderschat niet wat ze zich op de hals haalt, ze zal heel wat rottigheid over zich heen krijgen."

De Kanter verwacht dat de zaak internationaal veel aandacht krijgt. "Je mag hopen op een domino-effect. De uitkomst van de civiele zaken was steeds een geldbedrag. Nu moet er iets gebeuren waardoor de tabaksindustrie niet zomaar verder kan met deze business. Het is toch merkwaardig dat je deze schadelijke producten legaal kunt kopen? Als de zalm bedorven is, wordt het uit de schappen gehaald. Waarom blijft dit gif dan liggen?"

De tabaksindustrie heeft geen behoefte om te reageren op de zaak. "Wij volgen de ontwikkelingen en onthouden ons in dit stadium van verder commentaar", staat in een verklaring.