Willem-Alexander gaf zichzelf een onmogelijke opdracht

• 

  Piet van Asseldonk

  Redacteur Koninklijk Huis, schrijft wekelijks over actuele ontwikkelingen rond het koningshuis.

De kernwoorden van het koningschap van Willem-Alexander, zoals hij dat zelf ziet, zijn: "verbinden en samenbinden". Daarmee heeft hij zichzelf een zinnige, maar bijna onmogelijke opdracht gegeven.

Verbinden in tijden van verdeeldheid en verdampte autoriteitenvrees is geen sinecure. Al helemaal niet voor een constitutioneel vorst. Want die heeft geen echte politieke macht en moet boven de partijen staan.

Vluchtelingen

Hoe zoiets uitpakt illustreerde Willem-Alexander onbewust tijdens een vraaggesprek met NOS verslaggever Kysia Hekster aan het einde van zijn staatsbezoek aan Frankrijk vorige week.

Gevraagd naar zijn opstelling met betrekking tot de stroom vluchtelingen naar ons land zei de koning: “ik zie voor mezelf sowieso een rol: samenbindend, vertegenwoordigend aanwezig te zijn en aanmoedigend te zijn in de Nederlandse samenleving. En ook daar te zijn voor degenen die het nodig hebben. Uiteraard ook bij de vluchtelingen. Maar ook bij de Nederlanders die zich bedreigd voelen op zulke momenten en die even niet meer weten hoe het gaat.” Hij voegde er aan toe dat we het probleem “samen moeten oplossen in Nederland, in Europa en wereldwijd”.

Verbinder

Deze uitspraak illustreert hoe moeilijk het voor de koning is zijn rol als ‘verbinder’ handen en voeten te geven en te laten uitstijgen boven verbale vrijblijvendheid. Toch wil hij dat. In zijn inhuldigingsrede liet hij daarover geen twijfel bestaan.

Mensen aanmoedigen, het koninkrijk vertegenwoordigen en banden aanhalen. Dat was de manier waarop hij het zou gaan doen. "Zo kan ik als Koning het wederkerig vertrouwen tussen burgers en hun overheid verstevigen, de democratie onderhouden en het algemeen belang dienen."

Dit koninklijk mission statement - verbinden, bemoedigen en vertegenwoordigen - klinkt net iets ‘socialer’ en iets minder ‘politiek’ dan wat doorgaans als de klassieke taak van een onschendbaar staatshoofd wordt beschouwd: adviseren, aansporen en vermanen.

Eenmaal koning ging Willem-Alexander steeds nadrukkelijker de klemtoon leggen op het verbinden en samenbinden. Zijn nauwe betrokkenheid bij het Oranjefonds, een geschenk van het Nederlandse volk bij zijn huwelijk, en zijn hameren op het grote goed van het vrijwilligerswerk in Nederland bevestigen dit.

Charisma

Hoewel hij het hoogste ambt bekleedt en als lid van de regering in het centrum van de macht zit, heeft Willem-Alexander maar weinig mogelijkheden zijn idealen waar te maken. Macht heeft hij als constitutioneel vorst niet. Hij moet het kabinetsbeleid volgen en tegelijk de oppositie, die de volgende keer in het kabinet aan de touwtjes kan trekken, niet van zich vervreemden.

Persoonlijk charisma biedt uitkomst, maar voor iemand die in paleizen woont en zijn ambt en rijkdommen dankt aan geboorte is charisma niet vanzelfsprekend.

Persoonlijk gezag

Willem-Alexander lijkt zichzelf dus met een buitengewoon lastige opdracht te hebben opgezadeld. Toch is er hoop. Door trouw te blijven aan zijn idealen en door een voorbeeldige taakuitoefening kan hij persoonlijk gezag opbouwen.

Zijn verbindende woorden, hoe algemeen en verhullend ook, zullen dan meer effect sorteren. En hij heeft de tijd. Een koning heeft aan verkiezingen geen boodschap.