Beladen zaak in Noorwegen: Breivik wil meer rechten in gevangenis

In Noorwegen is een beladen rechtszaak begonnen: Anders Breivik, de man die vijf jaar geleden bijna tachtig mensen vermoordde, heeft de Noorse staat aangeklaagd. Hij eist versoepeling van het gevangenisregime. In 2012 werd Breivik veroordeeld tot ten minste 21 jaar cel. In de rechtszaal bracht Breivik de Hitlergroet.

Breivik verzet zich tegen de omstandigheden waaronder hij in de gevangenis zit. "Hij zit voor onbepaalde tijd in een isoleercel", zegt correspondent Rolien Créton. "Daar zit hij nu al vier jaar en de kans is groot dat hij daar zijn hele leven zit."

In de isoleercel is Breivik afgezonderd van iedereen. Hij ziet alleen gevangenispersoneel, zijn advocaten en een gevangenispredikant. De mensen die hem bezoeken, zitten achter een glazen wand. "Breivik is nooit alleen met zijn bezoek", zegt Créton. "En dat is in strijd met de Europese rechten van de mens, zegt hij."

Breivik is niet de enige gevangene die onder dit strenge gevangenisregime valt, zegt Créton. "Er zijn er meer die in een isoleercel zitten. Breivik heeft overigens toegang tot drie cellen die aan elkaar grenzen."

Volgens Créton wordt het Noorse rechtssysteem op de proef gesteld doordat Breivik waarschijnlijk zijn hele leven achter de tralies zit. "De vraag is: heeft de man die wordt beschouwd als de meest gruwelijke terrorist van Noorwegen recht op contact met anderen en op enige privacy?"

Er zijn ook Noorse psychiaters die het niet eens zijn met het lang opsluiten van mensen in isoleercellen, zegt ze. "Onderzoek wijst uit dat mensen die lang in een isoleercel zitten, angstig worden en psychoses krijgen."

Geestverwanten

Mocht Breivik de zaak winnen, dan is het nog de vraag wat dat in de praktijk betekent voor de veiligheidsmaatregelen. "Het kan zijn dat hij op de binnenplaats mag luchten met medegevangenen, maar het is niet duidelijk of Breivik dat wil. In het verleden is hij bedreigd door een medegevangene die door een fout in de procedure op zijn afdeling terechtkwam."

Wat Breivik eigenlijk wil, is contact met mensen die zijn gedachtengoed delen, zegt Créton. "Hij wil een netwerk van extremisten opbouwen. Dat mag niet. Breivik schrijft brieven. Maar de gevangenisleiding leest die en zorgt dat er geen brieven naar andere extremisten gaan. Er is een kans dat hij zijn gelijk haalt, maar dan is alsnog onzeker of dat leidt tot lossere regels."