Wat kan Nederlands bedrijfsleven in Iran betekenen?

"Het is goed nieuws voor Nederlandse bedrijven dat de sancties tegen Iran zijn ingetrokken", zegt Sander Vergroesen van de IRO, de branchevereniging voor de olie- en gasindustrie. Want hoewel minister Ploumen waarschuwt dat er nog belemmeringen zijn voor bedrijven om in Iran aan de slag te gaan, wordt er veel verwacht van het opengaan van de markt. "Het opent de mogelijkheden voor onze sterke en brede exportsector om zaken te gaan doen met Iran", laat de woordvoerder van brancheorganisatie VNO-NCW weten.

In november organiseerde het ministerie van Buitenlandse Zaken een verkenningsmissie naar Iran. Ruim zestig Nederlandse bedrijven gingen mee. Daarvan was een meerderheid ook lid van de IRO. "De economie van Iran is simpelweg te groot om te negeren, met de olie-, gas- en financiële reserves", zegt oud-ambassadeur in Teheran en bedrijfsadviseur Ronald Mollinger.

Shell heeft al aangegeven te willen terugkeren naar het land en baggeraar Boskalis toonde interesse om havens in Iran aan te leggen. Kansen liggen er behalve voor de olie- en gasindustrie ook voor de landbouw en het watermanagement.

Kassenbouwer Van der Hoeven verkende bijvoorbeeld eerder dit jaar al de mogelijkheden om actief te worden in de Iraanse landbouwsector. "Vooral bedrijven in de voedingsindustrie, machinebouw en vervoersmiddelen handelden in het verleden veel met Iran. Deze bedrijven moeten nu op zoek naar nieuwe logistiek dienstverleners en Iraanse partners", laten verladersorganisatie EVO en exportvereniging Fenedex weten.

Iran is van oudsher een belangrijke handelspartner voor Nederland. Zo importeerde Nederland in 2009 en 2010 nog voor bijna een miljard euro aan minerale grondstoffen uit het land. De export naar Iran bedroeg toen bijna 600 miljoen euro. Door de sancties bleef er niets over van die import en ook de export naar Iran liep de laatste jaren sterk terug.

Ondanks de onzekere politieke context - de sancties zijn immers deels voorwaardelijk opgeheven - is de wil om die banden weer aan te halen sterk. Dat heeft alles te maken met de rijkdommen van het land. Iran beschikt over de op een na grootste gasvoorraad en de op drie na grootste oliereserves ter wereld. Ruim 80 procent van de Iraanse export komt voor rekening van de oliesector. De staat haalt er 40 procent van zijn inkomsten uit.

Veel werk

Vergroesen verwacht dat er veel werk in de oliesector te verzetten is, omdat er door de sancties veel is blijven liggen. "Tijdens de fact finding missie zagen we dat er een grote behoefte is om die technologie te actualiseren. Daarnaast heeft Iran ook aangegeven de olie- en gasproductie te willen opvoeren".

Er zijn volgens schattingen voor tientallen miljarden euro's aan opdrachten te vergeven. Volgens Vergroesen is de Nederlandse industrie er bij uitstek op toegerust om Iran te helpen om die achterstanden in te lopen, omdat er veel technologische kennis is hier.

De Nederlandse bedrijven zullen wel te maken krijgen met flinke concurrentie. Zo hebben Russische en Chinese bedrijven een deel van de werkzaamheden overgenomen toen de sancties van kracht waren. Ook zijn andere landen al druk bezig geweest met het aanhalen van de banden in de aanloop naar het opheffen van de sancties.

In de startblokken

"Nederland was daarin ook wel een beetje het braafste jongetje van de klas", zegt Mollinger. "Italië, Frankrijk, Oostenrijk en Duitsland waren er eerder bij om die banden weer aan te halen." Hij vertelt dat grote Nederlandse bedrijven via agenten daar al in de startblokken staan om hun posities weer in te nemen. Maar voor kleinere bedrijven en nieuwe spelers is het volgens hem een uitdaging om nu de mogelijkheden goed in kaart te brengen.

Het wachten is nu vooral welke mogelijkheden de banken gaan bieden voor financiële transacties met het land. Die willen zich juridisch goed indekken, omdat onzeker is of de sancties opnieuw worden ingesteld en de VS niet alle sancties heeft ingetrokken. In het verleden betaalden de banken honderden miljoenen euro's boete voor het overtreden van die sancties.

Als ook de overige Amerikaanse sancties verdwijnen en het betalingsverkeer met Iran weer volledig op gang kan komen, wordt zakendoen volgens EVO en Fenedex pas echt aantrekkelijk voor Nederlandse bedrijven. Vergroesen de IRO is wat optimistischer en verwacht en hoopt dat de handelsactiviteiten voor veel bedrijven in de oliesector binnen twee tot drie maanden hervat kunnen worden.

Olieprijs

Overigens drukt de verwachting dat Iran extra olie op de markt gaat brengen de toch al extreem lage olieprijs nog verder naar beneden, wat juist nadelig is voor bedrijven die in die sector actief zijn.

Hans van Cleef, energie-deskundige bij ABN AMRO, denkt dat de markten de Iraanse olie grotendeels al ingeprijsd hebben. Op de lange termijn verwacht hij dat het effect meevalt, "toch kan er weer onrust ontstaan de komende dagen waardoor hij nog verder zakt, maar dat heeft dan meer met sentiment en speculatie te maken. Je ziet dat bijvoorbeeld op de Saudische beurs al".