Papierwerk ziekenhuizen gaat ten koste van patiënten
Ziekenhuizen geven jaarlijks tientallen miljoenen euro's uit aan papierwerk. Dat is bedoeld om de kwaliteit van de patiëntenzorg te verbeteren. Maar er moeten zo veel formulieren ingevuld worden en de gebruikte gegevens zijn volgens betrokkenen vaak zo weinig betrouwbaar, dat de zorg eronder lijdt.
Dat stellen ziekenhuizen en wordt bevestigd door twee onderzoeken die KPMG heeft uitgevoerd. Het onderzoek werd gedaan in opdracht van het ministerie van VWS en de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ). De NVZ zegt dat de situatie is ontspoord en eist maatregelen.
Kantoorbaan
Het beeld dat uit de onderzoeken rijst, bevestigt eerder onderzoek van de NOS: verpleegkundigen en artsen besteden een steeds groter deel van hun werktijd aan kantoorwerk in plaats van aan directe patiëntenzorg.
In de loop van de jaren heeft de bureaucratie in de ziekenhuizen - en ook in de rest van de zorg - grote vormen aangenomen. Dat proces is nog versterkt sinds in maart 2015 het jaar van de transparantie is begonnen. Daarmee wilde minister Schippers de burgers meer inzicht geven in de kwaliteit van de zorg.
Niemand betwist het nut van het vastleggen van uitkomsten van behandelingen. Registratie maakt het bijvoorbeeld mogelijk om vast te stellen hoe een bepaalde operatie het best uitgevoerd kan worden.
Tientallen
Ziekenhuizen nemen gemiddeld deel aan 45 van dergelijke kwaliteitsregistraties, 19 keurmerken en zeven patiëntervaringsonderzoeken. De vier grootste niet-academische ziekenhuizen vullen er zelfs 120 in.
Het Albert Schweitzer Ziekenhuis heeft al enigszins gewied in dit woud van registraties, maar ook daar zijn het er nog bijna zestig, vertelt kwaliteitsadviseur Wilma Jansen van het Dordtse ziekenhuis.
Die enorme bureaucratie kost veel menskracht en dus veel geld. Volgens KPMG belopen de totale kosten jaarlijks tussen de 40 en 82 miljoen euro. Die marge is zo groot omdat niet elk ziekenhuis dezelfde registraties uitvoert.
Bovendien hebben niet alle ziekenhuizen een beeld van de totale kosten van al dat papierwerk samen, omdat ze die kosten niet centraal maar per specialisme vastleggen. En er is een aantal registraties niet meegerekend, omdat daar tijdelijk subsidie voor wordt gegeven.
Nog meer
Gupta Consultants begroot in een vergelijkbaar onderzoek in opdracht van een zorgverzekeraar de totale kosten van alle kwaliteitsregistraties op een bedrag tussen de 70 en 165 miljoen euro.
Daarbij zijn behalve de ziekenhuizen ook de academische ziekenhuizen en zelfstandige behandelcentra meegenomen. Verder zijn in dat onderzoek ook de nu nog gesubsidieerde registraties meegerekend.
Patiëntenzorg
Directeur Margot van der Starre van de NVZ begroot de totale kosten daarom op zo'n 80 miljoen euro per jaar. "Het kost veel te veel", zegt ze. "Tachtig miljoen, elk jaar weer. Dat geld kunnen we veel beter besteden aan patiëntenzorg."
Voor veel van die registraties worden dezelfde gegevens op een telkens net iets andere manier vastgelegd. Tijdrovend dus en niet doelmatig.
Borstkankerregistratie
"Het is volkomen ontspoord en als we niets doen wordt het nog erger", zegt Van der Starre. Als voorbeeld noemt ze de borstkankerregistratie. Het achterblijven van resten tumorweefsel is een van de belangrijkste aanwijzingen voor de kwaliteit van de uitgevoerde operatie.
Maar dat is maar één van een lange lijst van 117 punten waarop allerlei gegevens ingevuld moeten worden. En dat punt, zegt Van der Starre, "wordt volkomen bedolven onder al die andere. Je ziet door de bomen het bos niet meer."
Morgen moet minister Schippers van Volksgezondheid uitleg komen geven in de Tweede Kamer over het vele papierwerk in de zorg. Tweede Kamerlid Lea Bouwmeester (PvdA) zegt de rapporten te kennen, maar zegt dat het niet aan de Kamer is om vast te stellen hoe er gecontroleerd moet worden op kwaliteit.
VVD'er Arno Rutte zegt iets vergelijkbaars. "Het is de kunst om alleen criteria die echt bepalend zijn voor kwaliteit te registreren." Wat hem betreft moeten zorgverleners dat samen met patiëntenorganisaties vaststellen. "Dat is niet aan politici, maar minister Schippers kan hierin wel een rol vervullen door de partijen met elkaar aan tafel te zetten."
