Een Heilig Jaar in het teken van barmhartigheid

"We moeten de barmhartigheid boven het oordeel plaatsen. En het oordeel van God zal altijd in het licht staan van zijn barmhartigheid." Dat zei paus Franciscus vanochtend bij het openen van het Heilige Jaar. Barmhartigheid wordt gezien als het leidmotief van zijn pausschap. Hij wil de openheid en vergevingsgezindheid voorop stellen, in plaats van het moraliseren en veroordelen waar de kerk vaak mee wordt geassocieerd.

Al een paar dagen nadat hij tot paus was gekozen, in maart 2013, gaf Franciscus de gelovigen het advies om ook eens het boek van de Duitse kardinaal Walter Kasper over barmhartigheid te lezen, dat toen net was verschenen.

Kasper zet zich al jaren in voor meer vergevingsgezindheid, bijvoorbeeld tegenover gescheiden mensen die opnieuw willen trouwen. Dat is in de kerk nog steeds een heet hangijzer. Franciscus baarde onlangs opzien met de aankondiging dat alle priesters vrouwen die een abortus hebben laten plegen, mogen vergeven.

Tweede Vaticaanse Concilie

De paus koos vandaag als eerste dag van het Jubeljaar, omdat het precies 50 jaar geleden dat het Tweede Vaticaans Concilie eindigde. Die vergadering was het begin van de modernisering van de kerk. Franciscus wil met dit ingelaste Heilig Jaar het werk van dat Concilie voortzetten.

Normaal gesproken is er elke 25 jaar een Jubeljaar, zoals Heilige Jaren ook wel worden genoemd. Maar de paus kan ook eerder zo'n jaar afkondigen, zoals nu. Het vorige Jubeljaar was wel volgens de regel van vier keer per eeuw, in 2000. Toen ging het vooral om de eenheid van de kerk en de dialoog met moslims en joden.

Eerdere ingelaste heilige jaren waren in 1933 en 1983, omdat christenen geloven dat Jezus van Nazareth in het jaar 33 is gestorven en herrezen. In 1950 en 1975 was er een regulier heilig jaar, in 1950 vooral voor de vrede, dat was vijf jaar na de Tweede Wereldoorlog. In 1975 ging het om vernieuwing en verzoening, ook toen al geïnspireerd door het Tweede Vaticaans Concilie.

Pelgrims

In de traditie van de katholieke kerk zijn jubeljaren ook een oproep aan pelgrims om naar Rome te komen en door de heilige deur van de Sint-Pietersbasiliek te gaan. Dat biedt gelovigen vergeving van hun zonden. Maar dit keer heeft de paus kathedralen in de hele wereld opgeroepen hun heilige deuren te openen, zodat gelovigen het Jubeljaar in hun eigen land kunnen vieren.

Dat past bij de eenvoud en de soberheid die deze paus uit wil dragen, maar het komt ook goed uit in tijden van terreurdreiging. Vandaag was het al opvallend rustig in Rome, waar eigenlijk veel pelgrims verwacht werden voor de plechtigheden.

Aswoensdag

De volgende belangrijke gebeurtenis in dit Jubeljaar is op Aswoensdag, 8 februari. Dan wordt het lichaam van Padre Pio voor een week opgebaard in de Sint-Pieter. Pio was een omstreden priester die in 2002 heilig werd verklaard. Een volgend hoogtepunt van het jaar is waarschijnlijk de heiligverklaring van Moeder Teresa van Calcutta in september. Het jaar van de barmhartigheid duurt tot 20 november.