ABN Amro: van beurs naar staat en weer terug
André Meinema
Verslaggever economie
André Meinema
Verslaggever economie
Na acht jaar staat ABN Amro weer op het koersenbord van de beurs. Maar het is een andere bank dan toen. Veel kleiner, eenvoudiger, nationaler. De bank verdween in 2007 van de beurs. Opgekocht en opgeslokt door een drietal banken die voor de gelegenheid een monsterverbond gesloten hadden: samen ABN Amro kopen en de bank vervolgens onderling verdelen.
De drie leggen 71 miljard euro op tafel. Het buitenlandse bankbedrijf gaat naar het Spaanse Santander, de zakenbank naar de Royal Bank of Scotland en het Nederlandse bankbedrijf komt in handen van het Belgische Fortis.
Maar Fortis vertilt zich. De Belgen krijgen de financiering niet rond en Fortis dreigt om te vallen en ABN Amro mee te sleuren in de val. Om een nationale financiële crisis te voorkomen besluit de Nederlandse Staat ABN Amro te redden. Voor 16,8 miljard euro lijft de staat ABN Amro Bank Nederland en Fortis Bank Nederland in.
- ANP
Sinds 1999 is het hoofdkantoor van ABN Amro gevestigd aan de Amsterdamse Zuidas - ANP
Persconferentie van top van ABN Amro en Barclays over het bod van 67 miljard euro - ANP
In oktober 2008 wordt ABN Amro genationaliseerd, toegelicht door DNB-president Wellink, premier Balkenende en minister van financien Bos - ANP
Oud-minister van Financien Gerrit Zalm wordt de topman van de nieuwe bank - ANP
Politiek debat over de beursgang ABN Amro
De beurswortels van ABN Amro gaan terug tot 1824. Koopman-koning Willem I richt dan de Nederlandsche Handelsmaatschappij (NHM) op en brengt die naar de beurs. In de daaropvolgende 165 jaar groeit de bank door overnames en fusies uit tot de Algemene Bank Nederland (ABN). In 1991 fuseert ABN met de Amsterdam-Rotterdam Bank (Amro Bank) tot ABN Amro.
De ambitie is om groot te worden, met meer thuismarkten dan alleen Nederland. In de jaren 90 groeit ABN Amro uit tot de grootste buitenlandse bank in de VS, werkt zich op als een grote zakenbank voor overnames en fusies, wordt een van de belangrijkste spaarbanken in Brazilië, en verzeilt in Italië in een gevecht om Italiaanse banken. De belangrijkste drijfveer is het creëren van aandeelhouderswaarde.
Wereldspeler
Maar ABN Amro is eigenlijk ook een bonte verzameling banken met weinig focus en weinig rendement. Vlak voor de overname in 2007 telt de bank wereldwijd 4200 kantoren, is hij actief in 54 landen en heeft hij 115.000 werknemers op de loonlijst met een balanstotaal van ruim 1000 miljard euro.
De bank voerde al jaren een zwalkend beleid en stond er in 2007 veel slechter voor dan de buitenwereld moest geloven.
Activistische aandeelhouders beginnen zich te roeren. Er is meer uit de bank te halen als hij in losse delen wordt verkocht. Als een boemerang komt de aandeelhouder terug. In 2007 barst een titanengevecht los rond de bank. ABN probeert een fusie met Barclays, maar een bankentrio wint en overklast Barclays. Beleggers staan te juichen bij zo veel geld.
Een bank met weinig vrienden die zichzelf in de etalage had gezet.
Tegen de zin van De Nederlandsche Bank en van topman Rijkman Groenink wordt ABN in drie stukken geknipt en als buit verdeeld. De Nederlandse consumentenbank komt in handen van Fortis. "We hadden allemaal gemengde gevoelens, maar er was geen criterium op basis waarvan we toestemming hadden kunnen weigeren", zegt oud-minister Bos van Financiën.
Onzekerheid
In de loop van 2008 maakt Fortis slagzij en dreigt te kapseizen. De nationalisatie van ABN Amro in oktober 2008 valt midden in de grootste financiële crisis sinds 1929. Onzekerheid is wat Wouter Bos het meest is bijgebleven.
We wisten dat we beslissingen namen waar veel van afhing, maar niemand wist zeker of we het goede deden en wat precies de gevolgen waren.
Om de bank te laten draaien en van voldoende kapitaal te voorzien, moet de Staat in de weken na de nationalisatie nog een paar miljard in de bank stoppen. Uiteindelijk kost het bankavontuur de Staat bijna 22 miljard euro.
De top van ABN Amro wordt vervangen en oud-minister Zalm wordt de baas. ABN Amro en Fortis worden in elkaar geschoven en omgebouwd. Ongeveer 9000 bankwerknemers verliezen hun baan.
Brave huisbank
De bank is getransformeerd van een financiële machobank naar een brave huisbank. Eenvoudiger en kleiner, maar winstgevend. Het draait niet meer om aandeelhouders, maar om de klanten. Het mag en zal niet meer gebeuren dat een bank de Nederlandse belastingbetalers zo veel geld kost. Een bank moet een doodgewone bank zijn, een bank voor consumenten, spaargeld, hypotheken en leningen en verder niks, is het devies.
Het bankbedrijf telt inmiddels nog maar 375 bankkantoren, het merendeel in Nederland en de rest staat in de 21 landen waar de bank actief is. Er werken nog 22.000 mensen. Nederland is goed voor 80 procent van de omzet. Met bijna 400 miljard euro op de balans is de bank meer dan de helft kleiner dan in 2007. "Een simpele bank is levensvatbaar, maar tegenover een laag risico staat ook vaak een laag rendement", zegt Bos.
In de economie moet ook ruimte zijn voor banken die meer risico nemen, maar dan wel zo ingericht dat als het misgaat de belastingbetaler daar niet de prijs voor betaalt.
De Staat vindt het hebben van een bank geen taak voor zichzelf en wil het liefst de 22 miljard euro die erin gestoken is, terug hebben. De beste en lucratiefste manier is ABN verkopen aan beleggers. De eerste 20 procent van de aandelen, of 23 procent als er erg veel vraag is, gaat vandaag naar de beurs, wat een kleine 3,5 miljard euro oplevert.
Als de komende twee jaar de rest tegen dezelfde prijs wordt verkocht, zal de Staat 3 miljard euro op de bank verliezen.
Oud-bestuursvoorzitter Jan Kalff, in 2000 opgevolgd door Rijkman Groenink, is blij met de beursgang. "Ik heb de hele situatie vanaf de overname als bijzonder moeizaam ervaren, want ik kende ABN als een gezonde bank." De beursgang is volgens Kalff een goede zaak voor de bank, voor de medewerkers, de klanten, de Staat en voor Amsterdam als financieel centrum.
