Coca-Cola-flesje bestaat 100 jaar
Wulpse rondingen, ferme ribbels en die iconische schrijfletters. Er zijn weinig verpakkingen zo kenmerkend als het traditionele Coca-Colaflesje. Dat was precies wat de frisdrankmaker beoogde toen 100 jaar geleden opdracht werd gegeven een unieke fles te ontwerpen.
Coca-Cola, in 1886 ontwikkeld door apotheker John Pemberton, werd aanvankelijk alleen getapt. Toen het populaire drankje rond 1900 in ook gebotteld werd, doken er al snel concurrenten op: Kola-Kola, Cola-Coke, Co-Cola, Cafe de Ola. Doordat ze allemaal in dezelfde generieke rechte flessen waren verpakt, kon een consument snel in verwarring raken.
Het bedrijf had een fles nodig "die je nog herkent als je hem in het donker voelt of in scherven op de grond ziet liggen". Er werd een wedstrijd uitgeschreven onder glasblazers: het winnende ontwerp zou 500 dollar krijgen, zeg maar zo'n 10.000 euro nu.
Een van de glasfabrieken die de handschoen opnamen, was de Root Glass Company in Terre Haute, Indiana, 800 kilometer van Coke's thuisbasis Atlanta.
De baas van de fabriek gaf ontwerper Earl Dean een eerste aanzetje toen hij zich afvroeg waar het drankje eigenlijk van was gemaakt. Hij leende zijn limousine met chauffeur om Dean naar de plaatselijke bibliotheek te rijden, zodat hij plaatjes van coca- en kola-planten kon bekijken.
Dean had niks aan de kolanoten en cocablaadjes die hij zag, maar in de Encyclopedia Britannica viel zijn oog wel op de cacaovrucht. "Ik vond de vorm van de peul erg interessant. Het had kronkelingen als een kanteloep en was een beetje ingedrukt, met een stengel bovenop. Ik maakte er een ruwe schets van om aan mijn baas te laten zien."
22 uur werk
Fabrikant Root zag ook wel wat in het ontwerp van Dean en zette hem meteen aan het werk. Naar eigen zeggen stond Dean de volgende ochtend om 04.00 uur op en werkte 22 uur aaneen om de fles zo snel mogelijk klaar te hebben.
Op 16 november 1915 werd het patent op de fles verleend: nummer 48.160, op naam van fabrikant Samuelson. Om geheim te houden dat het om een ontwerp voor Coca-Cola ging, ontbreekt de typerende belettering op het patent.
Het volgende jaar werd het ontwerp van Dean ingevoerd door Coca-Cola. Wel was het flesje iets afgeslankt; door de oorspronkelijke wijdte pasten de flessen niet goed in kratten en waren ze topzwaar.
Wat de bottelaar opmerkelijk genoeg geen probleem vond, was het gewicht: de eerste flesjes wogen leeg zo'n 400 gram, ruim een pond met cola erin.
Universeel herkend
In reclame benadrukte Coca-Cola het belang van de nieuwe fles. "Kijk goed naar de kenmerkende vorm: de plooiing, de naam die in het glas is geblazen. Brand dit beeld in uw geheugen. Het zal u beschermen tegen namaak."
Mensen namen het advies ter harte. Een onderzoek in 1949 toonde aan dat 99 procent van de Amerikanen het flesje herkende. Dat was veel meer dan bijvoorbeeld een Ford-auto (75 procent).
Mede dankzij het flesje veroverde 'Coke' de wereld. Mensen vonden cola lekkerder smaken als het uit zo'n flesje kwam. Het kwam symbool te staan voor de Amerikaanse Droom, voor rijkdom, voor vrijheid. Een van de eerste pop-artkunstwerken van Andy Warhol was een afbeelding van het flesje.
In 1961, toen het patent al was verlopen, wist Coca-Cola zelfs een handelsmerk op de vorm te krijgen, een unicum voor een verpakking.
Verjaardag
Om de verjaardag te vieren, worden er meerdere tentoonstellingen gehouden in de VS. Zo is in Washington het originele patent te zien bij het Nationaal Archief.
In Atlanta en Little Rock zijn ook tentoonstellingen ingericht over het designicoon. Daar is onder meer het oer-ontwerp van Dean te zien.
Van het prototype bestaan er nog slechts twee. Eentje is het topstuk uit de Coca-Cola-collectie, de andere werd twee jaar geleden geveild voor 200.000 euro.