Winst Suu Kyi verzekerd, maar president Myanmar wordt ze (nog) niet
Morgen zijn de eerste democratische verkiezingen in 25 jaar in Myanmar, het vroegere Birma. De partij van Nobelprijswinnares Aung San Suu Kyi wordt waarschijnlijk de grootste, maar dat ze president wordt is voorlopig uitgesloten.
Omdat Suu Kyi twee zonen met een Brits paspoort heeft kan ze geen president worden. De grondwet, die in 2008 is ingevoerd, staat niet toe dat een president buitenlandse familie heeft.
"Vlak voordat het democratische proces op gang kwam in 2010, heeft het leger er nog een grondwet doorgedrukt die bijna niet te wijzigen is, ook niet door de oppositie," zegt Maaike Matelski in het NOS Radio 1 Journaal. Matelski promoveert aan de VU Amsterdam op de rol van ngo's in Myanmar.
De oppositie kan nu voor het eerst vrij campagne voeren.
Volgens haar is er sinds de vorige verkiezingen vooruitgang geboekt om het land democratischer te maken. "Politiek-procesmatig is er een enorme vooruitgang. De oppositie kan nu voor het eerst vrij campagne voeren," merkt Matelski op.
Toch ziet de promovenda ook dat het leger deels weer in zijn oude patronen vervalt. "Activisten en mensen die op Facebook het leger beledigen zijn opgepakt."
Ze benadrukt dat het land op de goede weg is, maar dat er nog veel winst is te behalen. Oppositiepartijen mogen dan wel meedoen, maar een groot deel van de Birmezen kan niet stemmen. "Veel Birmezen in het buitenland hebben geen stembiljet gekregen en de verkiezingen in conflictgebieden gaan niet door."
Het leger maakt een voorselectie wie er mee mag doen, daarna mag de bevolking stemmen.
Het leger ligt in delen van het land overhoop met verschillende minderheden. Zo'n 40 procent van de inwoners van Myanmar behoort tot een etnische minderheid. Zij hebben minder toegang tot onderwijs en elektriciteit.
In een rapport, eind vorige maand, bekritiseerde VN-mensenrechtenrapporteur Yanghee de verkiezingen. Ze twijfelt eraan of de verkiezingen wel eerlijk zullen verlopen. Ze maakt zich zorgen over de vrijheid van meningsuiting, de vrijheid van vergaderen en het extreme geweld van de politie tegen demonstranten.
Daarnaast zijn 760.000 mensen, die de vorige keer wel mochten stemmen, nu uitgesloten van een stembusgang. "Het leger maakt een voorselectie wie er mee mag doen, en daarna mag de bevolking stemmen," aldus Matelski.
Het leger heeft nog veel macht in het overwegend boeddhistische land, zegt Matelski. "Zo is 25 procent van de zetels in het parlement automatisch voor het leger, maar doen daarnaast oud-legerleiders mee aan de verkiezingen, hebben ze belangrijke ministeries in handen en staat er een clausule in de grondwet dat het leger de macht mag overnemen, als de generaals daar aanleiding toe zien."
De laatste vrije verkiezingen in Myanmar waren 25 jaar geleden. Toen won Aung San Suu Kyi met overgrote meerderheid. Maar de legerleiding erkende de overwinning niet en zette Suu Kyi onder huisarrest. In 1992 kreeg de oppositieleider de Nobelprijs voor de Vrede. Het huisarrest werd in 2010 opgeheven.
