Initiatief GeenPeil primeur voor Nederlandse democratie

GeenPeil heeft bekendgemaakt dat het 440.000 handtekeningen heeft verzameld om een referendum af te dwingen. Als 300.000 handtekeningen geldig zijn, mogen Nederlanders naar de stembus om zich uit te spreken over het associatieverdrag met Oekraïne. Het zou de eerste keer zijn dat kiezers kunnen oordelen over een wet die al is aangenomen.

Sinds 1 juli van dit jaar is het mogelijk een raadgevend referendum aan te vragen over een wet die al is aangenomen, maar nog niet in werking is getreden. Elke kiesgerechtigde die 10.000 medestanders verzamelt kan een verzoek indienen. Het referendum komt er als in de zes weken daarna nog eens 300.000 handtekeningen worden verzameld.

Sinds deze mogelijkheid bestaat zijn er tien wetten aangenomen die 'referendabel' zijn. Van alle verzoeken die zijn binnengekomen, haalde alleen het initiatief van GeenPeil voldoende handtekeningen voor de tweede fase, 13.480 stuks.

GeenPeil is een samenwerkingsverband van weblog GeenStijl, het Bugercomité-EU en het Forum voor Democratie. Zij willen het associatieverdrag met Oekraïne aan de kiezers voorleggen, omdat ze vinden dat het in feite een uitbreiding van de Europese Unie is en de EU te weinig rekening heeft gehouden met de wensen van burgers.

"Is u ooit gevraagd wat u van deze expansie van de EU vindt?", valt er te lezen op de website van GeenPeil. "Uiteindelijk gaat het niet zozeer om dat ene, dik 300 pagina's tellende verdrag, maar om de democratie. Of u nu voor het associatieverdrag bent of juist tegen, uw stem dient gehoord te worden."

GeenPeil moet de handtekeningen morgen ingeleverd hebben bij de Belastingdienst, die helpt bij de verwerking van de handtekeningen. Op 14 oktober maakt de Kiesraad bekend of er een referendum komt.

De 'Associatieovereenkomst tussen de Europese Unie en de Europese Gemeenschap voor Atoomenergie en haar lidstaten enerzijds en Oekraïne anderzijds' werd op 27 juni 2014 getekend in Brussel. Het verdrag moet leiden tot nauwere economische en politieke samenwerking.

Het verdrag is omstreden, omdat Rusland het buurland liever binnen de eigen invloedssfeer houdt. Toenmalig president Janoekovitsj weigerde het daarom in eerste instantie te tekenen, maar hij werd verdreven door pro-westerse leiders. De onrust in het land mondde uit in een burgeroorlog, waarbij Rusland de Krim annexeerde.

De Nederlandse kiezer kan zich uitspreken over het EU-verdrag, omdat het kabinet een Nederlandse wet moest aannemen om met het verdrag in te stemmen. Onder andere de SP, PVV en de PvdD stemden tegen die wet.

Campagne

GeenPeil heeft de afgelopen weken druk campagne gevoerd voor het referendum, naar eigen zeggen met meer dan duizend vrijwilligers. Vanaf morgen gaat de Kiesraad bekijken of er inderdaad 300.000 legitieme handtekeningen binnen zijn gekomen. Op 14 oktober moet dat duidelijk zijn.

Als het GeenPeil inderdaad lukt een referendum af te dwingen, moet dat binnen een half jaar plaatsvinden. Kosten daarvan zijn ongeveer 30 miljoen euro. Omdat de volksraadpleging alleen raadgevend is, kan het kabinet de uitslag naast zich neerleggen.

Dit artikel is geactualiseerd en verscheen eerder op vrijdag 25 september.