De smartphone, het nieuwe 'wapen' van de moderne vluchteling

Door technologieredacteur Nando Kasteleijn

"Een telefoon is soms bijna het enige dat ze meenemen", vertelt NOS-producer Daisy Mohr vanuit Libanon. De vluchtelingen die deze maanden Europa binnenkomen, nemen vaak nauwelijks spullen mee op hun reis, maar ze hebben in ieder geval één ding bij zich: een smartphone.

Dat is niet per se de allernieuwste iPhone of Samsung. Maar wel één waarmee je goede foto’s maakt, via Google Maps routes uitstippelt en nog belangrijker: waarmee je contact houdt met het thuisfront.

"Smartphones spelen een heel belangrijke rol", zegt ook NOS-correspondent Marcel van der Steen. Hij was deze week aan de Servische kant van de Hongaarse grens, om te kijken hoe vluchtelingen oversteken. "Ik volgde daar een paar Syrische jongens die via hun iPhone een route op Google Maps hadden uitgestippeld en de telefoon gebruikten om anderen te vertellen waar de Hongaarse politie was."

Oudere variant

"Hier, in landen als Syrië en Libanon, hebben heel veel mensen smartphones", zegt Daisy Mohr. Ze werkt als producer voor NOS-correspondent Sander van Hoorn in het Midden-Oosten. "Alles komt hier langs: iPhones, Samsung's en LG's. Als ze de nieuwe modellen niet kunnen betalen, wordt er gekozen voor een oudere variant. Voor 200 euro heb je al een telefoon met een prima camera."

De smartphone is nu een primaire behoefte. "De families zijn hier heel hecht", zegt Mohr. "Het komt vaak voor dat familieleden verspreid zijn over verschillende landen. Vroeger was er dan geen enkele manier om goed contact houden, nu kun je bijvoorbeeld whatsappen. Wat stukken goedkoper is dan internationaal bellen."

Het toestel is dan ook heel belangrijk voor vluchtelingen. "Je moet je voorstellen dat sommige vluchtelingen alles zijn kwijtgeraakt. Op die telefoon staan foto's van (soms overleden) familieleden en van de tijd voor de oorlog. Als ze opeens besluiten te vluchten, is er vaak weinig tijd om dingen mee te nemen, behalve de telefoon."

Barcelona

Volgens Van der Steen is het heel begrijpelijk dat al die vluchtelingen hun telefoon meenemen. "Op het moment dat wij zouden vluchten neem je toch ook een telefoon mee? Dat geldt net zo goed voor mensen uit Syrië. De jongens die ik heb gevolgd hadden kleding van FC Barcelona en een T-shirt met een Apple-logo. Dat vond ik ook zo tekenend, het waren jongens zoals jij en ik."

Sommige vluchtelingen die aankomen in Europa, zijn pienter genoeg om elke keer een nieuwe simkaart te kopen. Daar wordt dan prepaid internettegoed op geladen. "Maar dat is duur", zegt Van der Steen. "Je kunt ook grotere bundels kopen die goedkoper zijn, maar veel mensen weten dat niet."

De meesten houden het toch bij wifi. Die zoeken onderweg een café of station op om even het thuisfront op de hoogte houden. "Daarnaast is er in het Servische kamp gratis wifi beschikbaar", zegt Van der Steen.

33.000 simkaarten

Ook de Verenigde Naties erkennen dat smartphones een primaire behoefte zijn. The New York Times schrijft dat de Hoge Commissaris voor Vluchtelingen 33.000 simkaarten heeft laten verspreiden onder Syrische vluchtelingen in Jordanië en dat er 85.704 lantaarns op zonne-energie zijn uitgedeeld die ook kunnen worden gebruikt om telefoons op te laden.