Vluchteling trekt facebookend door Europa

Door buitenlandredacteuren Thomas Spekschoor en Hoessein Sabir

Vluchtelingen met een iPhone 6? Waar doen ze dat van? Dat was voor veel mensen de eerste reactie toen ze de foto hierboven zagen. Maar wat we dan vergeten is dat veel van de vluchtelingen die nu in Griekenland aankomen, helemaal niet arm zijn. En misschien nog wel belangrijker: die iPhone is het belangrijkste dat ze hebben op hun tocht door Europa.

Waarom is een smartphone zo belangrijk voor vluchtelingen? De NOS kwam bij een zoektocht op internet uit op talloze Facebookpagina's. Facebookgroepen met namen als "Hoe kom ik in twintig dagen in Europa?" of "Hoe kom ik zo snel mogelijk in Groot-Brittannië?" hebben tienduizenden leden. De groepen zijn een soort reisgids om uit te komen in Europa en dan vooral in landen als Zweden, Duitsland, Nederland en Groot-Brittannië.

De Facebookpagina's zijn afgeschermd, maar als je een verzoek indient, word je er gemakkelijk als lid aan toegevoegd.

In de groepen geven vluchtelingen die al zijn aangekomen tips aan degenen die nog onderweg zijn. Een meisje vraagt: "Ik word over acht maanden 18, naar welk land kan ik het beste gaan?" Een reactie volgt snel: "Ga naar Nederland. Als minderjarige krijg je daar na anderhalve maand een verblijfsvergunning." In een andere groep staat precies beschreven hoe je het beste door de Kanaaltunnel komt, inclusief een schema waarin staat wanneer de treinen vertrekken. Anderen posten hun tips in een video.

Een Syrische vluchteling die erin is geslaagd om via deze groepen Duitsland te bereiken vertelt: ‘’Deze Facebookgroepen waren onmisbaar voor onze vlucht. Toen ik had besloten om Syrië te ontvluchten heb ik eerst informatie opgezocht via die groepen. Voor al mijn vragen kon ik hier terecht. Wat gaat de reis mij kosten? Moet ik vanuit Izmir of Bodrum vertrekken? Welke smokkelaar is goed en te vertrouwen? Mijn telefoon was mijn belangrijkste werktuig om Duitsland te bereiken.''

Optimistisch

Het valt op dat de meeste vragen en tips een optimistische toon hebben. Mensen wensen elkaar succes en moedigen elkaar aan. Ze posten foto's van zichzelf in hun nieuwe land. Iemand schrijft: "Over het hek aan de Hongaarse grens: dat levert geen problemen op. Het is net alsof er geen hek staat." Eronder staat een foto van een ijzerschaar.

De Duitse bondskanselier Angela Merkel wordt overal bejubeld. Er staan afbeeldingen van haar op de groepen en die krijgen veel likes. Ook plaatsen mensen cartoons en grappen op de Facebookpagina's, waarin de vluchtelingen zelf en de Europese autoriteiten belachelijk worden gemaakt.

De vluchtelingen gebruiken natuurlijk niet alleen Facebook. Ook Google Maps, WhatsApp en Skype zijn populair. En dus is iedereen constant op zoek naar stopcontacten en manieren om online te komen. Veel vluchtelingen kopen in ieder land een nieuwe simkaart. Correspondent Jeroen Wollaars sprak met een Syrische vluchteling die naar eigen zeggen 700 tot 1000 simkaarten per dag verkocht.

Berichten op Facebook loodsen dus heel veel vluchtelingen door Europa, maar tegelijk waarschuwen vluchtelingen voor alle verkeerde informatie die er te vinden is. Niet alleen vluchtelingen, ook mensensmokkelaars worden lid van de groepen en prijzen zichzelf aan. In de groepen zijn tientallen nummers te vinden van mensensmokkelaars die voor 1000 tot 2000 euro een boottocht van Turkije naar Griekenland aanbieden.

Dat lang niet al die mensensmokkelaars goede bedoelingen hebben, blijkt uit de groep 'Zwarte lijst met mensensmokkelaars'. Daarop staan foto's van smokkelaars met teksten als: "Ter herinnering: deze oplichter heeft al meer dan 100.000 dollar buit gemaakt".

Mensensmokkelaars zullen sowieso niet blij zijn met al die smartphones die worden gebruikt. Hun inkomsten worden erdoor bedreigd. Want, zegt één van de vluchtelingen: "Je hebt geen mensensmokkelaar meer nodig als je deze Facebookgroep gebruikt."