'Bizar dat Nederland niet is ingelicht over schrappen van luchtsteun'

"Ze hebben ons in de kou laten staan. Ze hebben er mede toe bijgedragen dat het zo'n enorm drama is geworden." Bert Bakker, die voorzitter was van de parlementaire commissie die onderzoek deed naar de val van Srebrenica, reageert op het nieuws dat westerse bondgenoten anderhalve maand voor de val van de moslimenclave hadden besloten om geen luchtaanvallen meer uit te voeren.

Oud-D66-Kamerlid Bakker probeerde als voorzitter de onderste steen boven te krijgen en hoort nu jaren later waarom de Dutchbatters in 1995 geen luchtsteun kregen toen ze werden aangevallen door Bosnisch-Servische troepen onder leiding van generaal Mladic.

"Er is altijd het vermoeden geweest dat er meer achter zat en nu is dat ook echt aangetoond", zegt Bakker. "Als je had geweten dat er geen luchtsteun kwam, had je misschien anders gehandeld. Nu is tot op het laatste moment naar de lucht gekeken waar de vliegtuigen bleven."

Bakker wil van de Verenigde Staten, Frankrijk en Groot-Brittannië weten waarom Nederland niet is ingelicht na hun beslissing om geen luchtsteun meer te bieden tijdens de burgeroorlog in voormalig Joegoslavië. "Bizar" en "onbestaanbaar" noemt hij dat. Nederland was alleen verantwoordelijk voor de enclave in Srebrenica en had dat natuurlijk moeten weten, zegt hij.

"Niemand heeft zich op dat moment gerealiseerd wat er zou gebeuren. Maar dat laat onverlet dat de opzet vanaf 1993 wel was om de veilige gebieden te beschermen, om de mensen daarin te beschermen. En als je dat niet meer doet met luchtwapens, zoals was toegezegd, dan moet je dat op een andere manier doen en dat is niet waargemaakt."

Bakker wil niet met de beschuldigende vinger wijzen naar de Amerikanen. Hij wijst erop dat de moorden zijn gepleegd door de Bosnische Serviërs. "Maar het had misschien anders kunnen aflopen als het luchtwapen wel was ingezet."

De commissievoorzitter vraagt zich ook af waarom de westerse bondgenoten geen plan B hadden. "Als je dan hebt besloten dat die luchtsteun er niet meer komt, waarom is er dan niet ingezet op bijvoorbeeld evacuatie van de mensen? Nu is er mede door hun toedoen een humanitaire noodsituatie ontstaan, die in massamoord is uitgemond."

Dat er geen luchtsteun was, is niet de enige factor geweest waardoor het misging in Srebrenica, zegt Bakker. "Het was een grote chaos, in het beleid, zowel politiek als militair als op de grond. Op alle mogelijke niveaus, maar dat laat onverlet dat de verantwoordelijkheid wel was om bescherming te bieden." ​

Volgens Bakker is nu een belangrijke vraag beantwoord over wat er gebeurd is in Srebrenica. "Nu nog de verklaring."

Hij vindt het nog steeds relevant dat de waarheid boven water komt, ook al is het al twintig jaar geleden. "Al is het maar voor de nabestaanden. Het boek zal niet gesloten zijn gedurende de rest van hun leven. Daarmee voor ons ook niet."