Bondgenoten verzwegen luchtsteunbesluit Srebrenica

Anderhalve maand voor de val van Srebrenica hadden westerse bondgenoten van Nederland al besloten om geen luchtaanvallen meer uit te voeren op Servische doelen. Het besluit werd genomen door de Verenigde Staten, Frankrijk en Groot-Brittannië. Dat blijkt uit een documentaire van onderzoeksprogramma Argos, die vanavond op NPO 2 wordt uitgezonden.

Het besluit werd nooit gedeeld met Nederland, bevestigt voormalig minister van Defensie Joris Voorhoeve tegen de NOS. Datzelfde geldt voor inlichtingen die ruim voor de val van de moslimenclave, op 11 juli 1995, beschikbaar waren en die erop duidden dat er een aanval op de enclave ophanden was. De Nederlandse blauwhelmen hadden in Srebrenica de taak om duizenden Bosnische moslims te beschermen.

De programmamakers van Argos baseren zich voornamelijk op honderden Amerikaanse documenten die in 2013 openbaar zijn gemaakt door Bill Clinton, die president was tijdens de Joegoslavische burgeroorlog.

Gijzelingen

Joris Voorhoeve, destijds de Nederlandse minister van Defensie, werkte mee aan de documentaire. Hij reisde met de journalisten van Argos terug naar Srebrenica. Voorhoeve bevestigt dat hij niet op de hoogte was van het besluit om luchtaanvallen op Servische doelen te staken.

In de documentaire zegt Voorhoeve: "Het besluit zoals in de tekst is vastgelegd, daar komt het hele woord Nederland niet in voor. Persoonlijk vind ik dat buitengewoon ernstig. En ook dat dit niet aan Nederland is medegedeeld. Je bent bondgenoot en Nederland had de allermoeilijkste taak in Oost-Bosnië. Dus dat had wel moeten gebeuren."

Ook de Bosnische regering was niet op de hoogte, zegt oud-minister van Buitenlandse Zaken Mohamed Sacirbey in de uitzending. "Ik wist van niets totdat u het me zojuist vertelde."

Het besluit werd ingegeven door het feit dat er VN-militairen waren gegijzeld door de Serviërs. Dat gebeurde in de aanloop naar de val van Srebrenica, maar ook bij de inname van de enclave zelf werden enkele tientallen Nederlandse militairen vastgehouden.

Voorhoeve zegt tegen de NOS dat hij er pas een paar maanden geleden achterkwam dat de bondgenoten destijds in het geheim een besluit hadden genomen om geen luchtaanvallen meer uit te voeren. Volgens Voorhoeve had luchtsteun een groot verschil kunnen maken. "Dan was Mladic volgens mij van koers veranderd, had hij halt gehouden rond de enclave, hem afgeknepen maar niet onder de voet gelopen."