'Achterblijven Griekse economie is beetje eigen schuld'

Terwijl de rest van Europa de crisis langzaam maar zeker achter zich laat, blijven de verwachtingen voor Griekenland voorlopig somber. De economische situatie in Griekenland holt zelfs achteruit, liet de Europese Commissie vandaag weten.

Hoe kan dit? En brengt dit een Griekse exit uit de euro dichterbij? Vijf vragen aan Marten Wiegman, redacteur internationale economie bij de NOS.

Overal in Europa zet de groei door, behalve in Griekenland. Eigen schuld?

"Een beetje wel. De vorige Griekse regering had in ieder geval een begin gemaakt met hervormingen. De meeste Grieken merkten dat nog niet in hun portemonnee, maar met de schatkist ging het beter: er kwam meer geld binnen dan eruit ging, als je tenminste de betalingen aan de enorme schuld niet meerekent. Dat kwam doordat veel uitkeringen en pensioenen zijn verlaagd of afgeschaft. Maar toen kwam er op 26 januari een nieuwe regering en die wil niet verdergaan met bezuinigen. Sindsdien wordt er onderhandeld en onderhandeld, maar nog steeds zonder resultaat. Door die impasse kunnen de Grieken niet goed inhaken op de groei die in Europa langzaam maar zeker weer terugkeert. Dit sombere nieuws komt op een heel slecht moment, want juist nu moet Griekenland laten zien dat ze de laatste 7 miljard euro uit het hulpprogramma verdienen."

Ze hebben dus geen keus, nietwaar?

"Dat lijkt zo, maar de afgelopen weken en maanden is er voortdurend aangekondigd dat het moment van buigen of barsten bereikt zou zijn. En toch zit er elke keer weer rek in en gaan de onderhandelingen weer verder. En dan gaan de besprekingen nu alleen nog maar over de voorwaarden voor die laatste betaling van 7 miljard euro. Eigenlijk zouden de gesprekken allang moeten gaan over een volgend programma, want vriend en vijand zijn het erover eens dat Griekenland ook de komende maanden, misschien wel jaren, niet zelfstandig kan lenen op de kapitaalmarkt. En hoe moeilijker het gaat met de economie, hoe groter het volgende pakket moet worden. En hoe meer nieuw geld, hoe meer nieuwe voorwaarden."

Maar nieuw geld betekent toch ook nog meer schulden?

"Zeker, en dat is de andere kant van het probleem: het terugdringen van zo’n enorme schuldenlast wordt steeds moeilijker, zo niet onmogelijk. Nu blijkt vandaag dat de schuld inderdaad nog weer hoger uitvalt dan gedacht, zelfs nog zonder zo’n nieuw, derde hulpprogramma. Daarom vraagt Griekenland al jaren om kwijtschelding. Ook het IMF (een van de schuldeisers van Griekenland) vindt zo'n hoge schuld onaanvaardbaar, maar mag volgens de regels zelf niets kwijtschelden. Het grootste deel van de schuld is in handen van het Europees noodfonds, de andere eurolanden en de Europese Centrale Bank. Die willen niet kwijtschelden, want Europese politici hebben beloofd dat al het geleende geld ooit weer terugkomt. Bovendien zou het slecht gedrag uitlokken en dwarsliggen belonen. Spanje, Portugal en Ierland, de landen die eerder Europese steun hebben ontvangen en krom hebben gelegen, peinzen er niet over om het Griekenland makkelijker te maken."

Athene onderneemt een laatste diplomatiek offensief. Wat willen ze bereiken?

"Griekenland moet ervoor zorgen dat zijn onderhandelingsstrategie slaagt. Dus concessies in de onderhandelingen moeten worden gecompenseerd door winstpunten die de regering-Tsipras kan gebruiken om een deal thuis te verkopen. Zijn partij, Syriza, is namelijk niet bepaald eensgezind. De linkervleugel zou wel zo'n dertig procent uitmaken. Als hij die niet meekrijgt, heeft hij geen meerderheid in het parlement voor de maatregelen die moeten worden genomen. Dus schaakt de Griekse regering op vele borden: Brussel, de ECB in Frankfurt, invloedrijke Europese hoofdsteden en het IMF. Overal proberen de Grieken af te tasten hoe er op bepaalde concessies zal worden gereageerd en wat ze ervoor terug kunnen krijgen. Vandaar de diplomatieke drukte voor en achter de schermen."

De onvermijdelijke vraag: 'Grexit', dichterbij of verder weg?

"De spanning loopt op, want het is zonneklaar dat de bodem van de Griekse schatkist in zicht is, al weet niemand precies wanneer het geld op is. Maar het verlaten van de eurozone lost op zich nog niet zoveel op. De schuld blijft overeind (in euro’s), dus ook dan zal er over kwijtschelding worden gesproken. En de Griekse economie zal er ook niet van de ene dag op de andere door verbeteren. De structurele problemen op de arbeidsmarkt en met de pensioenen veranderen niet vanzelf als ze de euro niet meer hebben. Bovendien is er het politieke prestigeverlies: Griekenland valt uit de euro en Europa is niet in staat om te helpen. Dus de partijen zijn min of meer tot elkaar veroordeeld en het is wachten tot een van beide inbindt."