Internationale Vrouwendag: ook in Nederland nog genoeg te winnen

Het is Internationale Vrouwendag vandaag. Een dag die in Nederland elk jaar relatief stilletjes voorbij gaat, terwijl er door vrouwen in andere landen wordt gedemonstreerd of een mars wordt gelopen.

In Nederland hebben vrouwen het dan ook een stuk beter dan in de rest van de wereld, is daarvoor een veelgehoorde reden. Toch blijft de positie van de vrouw ook in Nederland achter bij die van de man, waarschuwen experts. Zij wijzen onder meer op de opgelaaide #MeToo-discussie en op een relatief nieuw fenomeen als 'exposen'. We zetten samen met experts een aantal pijnpunten op een rij.

Geweld tegen vrouwen

De #MeToo-campagne gaf het seksueel geweld tegen vrouwen een gezicht. In Nederland heeft bijna de helft van de vrouwen weleens fysiek of seksueel geweld meegemaakt, blijkt uit onderzoek van de European Union Agency for Fundamental Rights (FRA). Bijna driekwart van de vrouwen tussen 18 en 74 jaar oud is weleens seksueel geïntimideerd. Een op de tien vrouwen is ooit in haar leven verkracht.

Daarnaast is een op de vijf vrouwen ooit fysiek mishandeld door een partner of een ex-partner. Volgens Renee Römkens van Atria, kennisinstituut voor Emancipatie en Vrouwengeschiedenis, duiden deze cijfers op een groot maatschappelijk probleem. "In Nederland hebben we de neiging om te denken dat mannen en vrouwen evenveel problemen hebben op het gebied van geweld, maar dat is niet waar. Nederland is niet zo geëmancipeerd. Vrouwen krijgen veel meer met geweld te maken."

Ook op dat gebied heeft de #MeToo-campagne de ogen geopend, zegt Römkens. "De #MeToo-discussie maakt het machtsverschil heel duidelijk op werkgebied. En dat we als samenleving een probleem hebben, dat dit niet alleen op individueel gebied voorkomt." Ook in de privésfeer zijn er nog machtsverschillen, zegt ze.

Maar er is wel verbetering te zien op het gebied van emancipatie in Nederland. "Het maatschappelijk bewustzijn is enorm toegenomen door #MeToo en onderzoeken. Vrouwenrechten komen steeds hoger op de agenda."

Negatieve beeldvorming

Een vrouw geportretteerd als vuilnisman of bouwvakker, een man als keukenhulp of verpleger: dat zie je niet veel toch? In de media worden vrouwen (en ook mannen) vaak stereotyperend geportretteerd.

Volgens een onderzoek van Women Inc voelt 69 procent van de vrouwen een toenemende druk vanuit de media en reclame om een onrealistisch schoonheidsideaal te bereiken. Meer dan 70 procent vindt dat de media beter moeten worden in het representeren van vrouwen met verschillende lichaamstypes, etniciteiten en leeftijden. Meer dan de helft van de ondervraagde vrouwen vindt dat er te weinig vrouwelijke rolmodellen zijn op televisie.

Mannen en vrouwen krijgen daarnaast ook verschillende labels voor hetzelfde gedrag. Zo wordt een man vaak als assertief gezien, terwijl een vrouw dan agressief wordt genoemd, zei sociaal psycholoog Romy van der Lee van de Vrije Universiteit eerder.

Dubbele standaarden

Ook gelden voor mannen en vrouwen nog altijd dubbele standaarden. In november bleek uit een lijst van het World Economic Forum dat de ongelijkheid in inkomen en politieke macht in Nederland is toegenomen. Nederland zakte van de 16de naar de 32ste plaats. Nederland scoorde ook slecht op het gebied van arbeidsparticipatie en -inkomen, en gezondheid. Vrouwen verdienen nog altijd 16,1 procent minder dan mannen.

Een relatief nieuw fenomeen wat betreft dubbele standaarden is het zogenoemde 'exposen'. Vooral meisjes en vrouwen met een Marokkaanse of Turkse achtergrond worden op sociale media als Telegram aan de schandpaal genageld en uitgemaakt voor kech of hoer. Namen, (naakt)foto's en telefoonnummers worden online gedeeld. Minister Grapperhaus zei vandaag dit fenomeen harder te willen aanpakken.

"Vrouwen moeten op hun tenen door het leven", zei filmmaakster Beri Shalmashi in radioprogramma Nieuws & Co. Ze stelde een mini-manifest op om de schaamtecultuur binnen religieuze gemeenschappen te doorbreken. "Alles wat een man wil, gebeurt. Dat is de standaard. Dat begint al bij de opvoeding, waarin jongens anders worden behandeld dan meisjes." Shalmashi vindt dat iedereen voor zichzelf moet bepalen wat er online gedeeld wordt. "We houden de schaamtecultuur nu met z'n allen in stand."

De rol van de man

Wereldwijd zit het mannelijke feminisme overduidelijk in de lift, vertelt Jens van Tricht van Emancipator, een Nederlandse organisatie voor mannen en emancipatie. "Van hoog tot laag zetten steeds meer mannen zich in voor gelijke vrouwenrechten. Of ze zich feminist noemen is daarbij minder belangrijk dan hoe ze zich gedragen."

Nederland doet het best goed op dat gebied, maar het kan nog beter, zegt Van Tricht. "In Nederland moeten we de sociale gewoontes van mannen nog verbreken. Vaak hebben mannen nog iets te veel moeite met het accepteren van hun vrouwelijke kanten, bijvoorbeeld als het gaat over hun zorgzaamheid."

Toch is er al veel veranderd. Zeker na de #MeToo-campagne, gaat Van Tricht verder. "Op onze website hebben meer dan duizend mannen een statement getekend en hebben veertig mannen een bijdrage geleverd en blogs geschreven. Er zijn ook organisaties opgezet die zich richten op mannelijke feministen. Dat maakt me hoopvol en optimistisch."

De effecten van #MeToo blijven desondanks opvallend. "Ik ben nog steeds benieuwd hoe dit nou sociologisch werkt. Want bijna iedereen weet dat geweld tegen vrouwen voorkomt, maar #MeToo werd toch een eye-opener. Misschien kwam het met deze campagne dichtbij, kregen de cijfers een gezicht."

Onderlinge solidariteit

Maar vrouwen moeten ook meer solidariteit met elkaar tonen, zegt Vreneli Stadelmaier. Ze is consultant bij SheConsult, dat hoogopgeleide vrouwen loopbaanbegeleiding biedt. Stadelmaier constateert dat er al vaak op jonge leeftijd een onderlinge strijd gaande is die wordt gevoed door jaloezie en geroddel. "Als ik met de meisjes terugreed van een hockeywedstrijd, ging het altijd over een meisje die niet in de auto zat." Volgens Stadelmaier is het de taak van de ouders om te zeggen dat kinderen niet roddelen en de focus juist te leggen op 'sisterhood'.

Desondanks ziet ze wel een positieve verandering bij de professionele vrouwen van nu. "Ik zie echt een verbetering. Professionele vrouwen die het goed doen, de balans houden, aardig zijn en nog steeds 'vrouw' zijn. Het is voor mij alleen maar fijn als vrouwen het goed doen."