Bij de uitwerking van het coalitieakkoord tussen PVV, VVD, NSC en BBB is het uitgangspunt dat het nieuwe kabinet niet kan afwijken van de in het akkoord gemaakte afspraken. Dat heeft PVV-leider Wilders gezegd in het Kamerdebat over de plannen die de vier partijen vorige week hebben gemaakt.
Het is de bedoeling dat de te benoemen ministers allerlei afspraken nog gaan concretiseren, maar veel vertegenwoordigers van de 'nieuwe oppositie' vroegen Wilders wat daar dan precies de 'kaders' voor zijn.
Wilders zei dat van de afspraken en de financiële voorwaarden alleen valt af te wijken als alle vier partijen het daarover eens zijn. Volgens hem biedt de nieuwe werkwijze extra mogelijkheden voor de Kamer.
"Wat er niet staat, is per saldo een vrije kwestie", zei Wilders. De PVV-voorman benadrukte dat het een extraparlementair kabinet wordt en dat ook in de praktijk zal moeten blijken hoe dat werkt.
NSC-leider Omtzigt, die zich heel kritisch heeft uitgelaten over het nieuwe pensioenstelsel, noemde ook de pensioenen een vrije kwestie, maar hij ziet het "in alle eerlijkheid" niet snel gebeuren dat de veranderingen op dat punt helemaal worden teruggedraaid. "Er zijn geen afspraken over gemaakt hoe dat precies verder moet, maar ik merk wel op dat in de Eerste Kamer een meerderheid is voor de nieuwe pensioenwet."
Asielbeleid
Wilders onderstreepte verder trots te zijn op de plannen van de coalitie, waarbij hij onder meer de voorstellen voor een streng asielbeleid noemde. Hij wees er ook op dat uit de berekeningen van het Centraal Planbureau blijkt dat iedereen er in koopkracht op vooruit gaat.
Veel oppositiepartijen benadrukken dat veel van de plannen in het akkoord afhankelijk zijn van de medewerking van de Europese Unie en dat daardoor veel onzeker is. D66-voorman Jetten sprak van een "gebakken-luchtakkoord".
Op vragen wat de coalitie gaat doen als de EU niet voor die verzoeken openstaat, wilde Wilders geen antwoord geven. "Ik ga ervan uit dat het lukt." VVD-leider Yesilgöz zei over het akkoord dat het "niet uniek" was "om posten op te nemen waarvan je niet vooraf zeker weet wat ze gaan opleveren". Ook BBB-leider Van der Plas erkende dat er geen garanties zijn, maar volgens haar is het een goed doordacht akkoord. "Je zet er niet iets in waarvan je niet gelooft dat het kan."
Toch was er veel kritiek op Van der Plas, omdat in de coalitieplannen veel minder geld beschikbaar is voor boeren om te stoppen of hun bedrijf te verplaatsen. "Feitelijk haalt u 15 miljard euro voor de toekomst van de agrarische sector weg", zei CDA-leider Bontenbal.
Radicaal-rechts dan wel extreemrechts
Van een deel van de oppositie kregen de coalitiepartijen scherpe kritiek dat de PVV een belangrijke plaats in het kabinet krijgt. GroenLinks-PvdA-leider Timmermans zei dat er nu een kabinet aantreedt "waarvan de grootste politieke kracht wordt gevormd door een radicaal-rechtse partij die twintig jaar lang een deel van de bevolking achter wilde stellen".
Volgens Volt-voorman Dassen komt voor het eerst een "extreemrechtse partij in het centrum van de macht".
Yesilgöz zei over dat onderwerp dat de VVD "niet wordt gedefinieerd door met wie wij samenwerken". En Omtzigt benadrukte dat in het akkoord afspraken staan over het respecteren van de rechtsstaat.
Kandidaat-premier
In het debat werden verder veel vragen gesteld over hoe het verdergaat met de kandidaat-premier, nu oud-minister Plasterk zich voor die functie heeft teruggetrokken.
Wilders zei dat hij morgen met de andere coalitiepartijen over de premier zal gaan praten. Dat moet dan gebeuren onder leiding van formateur Van Zwol. Het is vrijwel zeker dat de Kamer de oud-informateur vandaag tot formateur benoemt.
JA21-voorman Eerdmans vraagt aan Wilders of het denkbaar is dat hij alsnog premier wordt:
De PVV-leider wilde niet vooruitlopen op die nieuwe premier. Hij is het er wel mee eens dat daar nu snel duidelijkheid over moet komen.
Wilders schatte dat het nog zo'n vijf weken zal duren voordat de ministers bij de koning op het bordes staan. Hij voorziet dat het dan ongeveer tot "het begin van het nieuwe parlementaire jaar" duurt voordat het nieuwe kabinet met een 'regeerprogramma' komt waarin het coalitieakkoord wordt uitgewerkt.
