'Wilders voerde campagne op halve kracht, dat kostte hem zetels'
Nederland zegt 'ho' tegen populisme, meent VVD-leider Rutte. De premier heeft als Hans Brinker zijn vinger in de dijk van de xenofobie gestoken, oordeelt de Italiaanse krant La Stampa. De Franse president Hollande spreekt van een duidelijke overwinning op het extremisme en ook elders in Europa reageert men opgelucht.
Maar Wilders deed het beter dan de euforie van zijn tegenstanders doet vermoeden. Met 20 zetels is de PVV de tweede partij van het land. En terwijl de coalitiepartijen 8 en 29 zetels verloren, won Wilders er 5. "Dat is fors voor deze tijd", beaamt politiek commentator Joost Vullings. "Maar als hij beter zijn best had gedaan, had hij meer zetels gehaald."
"Wilders voerde campagne op halve kracht", meent Vullings. Door Wilders' afzegging ging het eerste premiersdebat niet door. Ook het tweede debat van RTL zegde hij af, uit onvrede over een interview met zijn broer.
Lokale debatten liet hij eveneens aan zich voorbijgaan. Vanwege ophef over zijn beveiliging legde hij zelfs enkele dagen de campagne helemaal stil.
Ik denk dat Wilders het zichzelf kan verwijten.
Op die manier verloor Wilders een voorsprong in de peilingen. Eind vorig jaar stond de partij nog flink voor op de VVD: Wilders kon rekenen op 31 tot 37 Tweede Kamerzetels, terwijl Rutte slechts 22 tot 26 zetels kon verwachten. De afgelopen maanden verdween die voorsprong totaal.
"Op zijn hoogtepunt had hij net alle publiciteit rond zijn proces gehad, dat stuwde hem omhoog. Daarna daal je vanzelf vaak al iets", analyseert Vullings. "Ook drong het tot mensen door dat de VVD hem echt uitsloot en hij het Torentje niet kon halen; dat heeft ook zetels gekost. Als hij niet de premier wordt, is dat zonde van een stem, zullen mensen gedacht hebben."
Maar die oorzaken verklaren niet alles, meent Vullings. "De rest is aan hemzelf te wijten, door amper campagne te voeren. Ik denk dat hij dat zichzelf kan verwijten."
Zijn invloed is bijzonder groot in Nederland: hij doet niet mee, maar zijn standpunten worden wel overgenomen.
"Het blijft een boeiende vraag waarom hij zo weinig heeft gedaan. Tegen De Telegraaf heeft hij gezegd dat hij niet bij de linkse haatmedia wil zitten, maar een knetterend interview met Twan Huys maakt hem alleen maar populairder bij zijn eigen achterban. Ook via Twitter kun je nieuws maken of de controverse opzoeken, dat heeft hij ook niet gedaan. Misschien komen we er nog achter, maar het is een heel gesloten partij, dus dat zal niet heel snel zijn."
Hoewel Vullings verwacht dat de partijen bij de coalitievorming Wilders inderdaad zullen buitensluiten, blijft hij een prominente rol spelen in Den Haag. "Hij heeft een duidelijke politieke functie, net als de Partij voor de Dieren. Ze doen nooit mee, maar hun standpunten worden wel overgenomen. Zijn invloed is bijzonder groot in Nederland."
Trots
Wilders zelf ziet in de verkiezingsuitslagen van de afgelopen jaren een opgaande lijn. "We waren de derde partij van Nederland. We zijn nu de tweede partij van Nederland. En de volgende keer worden we nummer één, zegt hij op Twitter.
Wilders meldt dat hij "supertrots" is op alle PVV-kiezers. "Meer dan één miljoen Nederlanders!" Hij noemt het bijzonder dat de PVV twaalf jaar na oprichting de tweede partij van het land is.
