Alleen Aboutaleb kan Turkse minister tegenhouden, Rutte niet

• Jurjen Boekraad

  redacteur Online

De Turkse minister van Buitenlandse Zaken Mevlut Cavusoglu komt op 11 maart naar Rotterdam. Hij zal daar Turkse Nederlanders ervan proberen te overtuigen bij een aanstaand referendum voor wijzigingen in de grondwet te stemmen. De Nederlandse regering zit niet op het bezoek van Cavusoglu te wachten. Maar kan Rutte er wel wat tegen doen?

Het korte antwoord: nee. De premier heeft geen middelen in handen om Cavusoglu de toegang tot het land te ontzeggen. Meer dan het ongenoegen overbrengen aan de regering in Ankara kan hij niet doen.

De enige die de bijeenkomst met Cavusoglu kan tegenhouden, is burgemeester Aboutaleb van Rotterdam. Hij koos gisteravond dezelfde woorden als premier Rutte en noemde de komst van de minister ongewenst.

Aboutaleb wilde nog niet spreken van een verbod. "Zo’n bijeenkomst is ook niet eenvoudig te verbieden", zegt verslaggever Robert Bas. "Dat kan alleen als er concrete aanwijzingen zijn dat de openbare orde verstoord zou kunnen worden."

Oud-hoogleraar staatsrecht Jit Peters bevestigt dat. "De burgemeester moet dan aannemelijk maken dat er kans is op geweld, bijvoorbeeld doordat er confrontaties komen met Koerden of andere tegendemonstranten."

Aanvechten bij rechter

De burgemeester vaardigt dan een noodverordening uit, legt Peters uit. "De organisatie van de bijeenkomst kan dat besluit vervolgens aanvechten bij de rechter."

Iets dergelijks gebeurde bijvoorbeeld in december 2015 in Eindhoven, waar zeven imams werd verboden om te spreken op een islamitische conferentie. Er kwam een kort geding en de gemeente kreeg gelijk.

Pas ruim een jaar later, in een bodemprocedure, werd de organisatie van de conferentie in het gelijk gesteld. Volgens de rechter was de weigering van de imams een ontoelaatbare inbreuk op de grondrechten van de stichting, zoals vrijheid van godsdienst en vergadering.

Blijft de vraag over waarom de bijeenkomst überhaupt verboden zou moeten worden. Een campagnebezoek van Cavusoglu aan Rotterdam en Den Haag twee jaar geleden deed vrijwel nergens stof opwaaien. Hij vroeg de Turkse kiezers in Nederland toen op de AK-partij te stemmen bij de parlementsverkiezingen.

Publicist en Turkije-kenner Joost Lagendijk snapt het bezwaar van de Nederlandse regering dan ook niet. "Gaat Nederland uitmaken waar Turkse Nederlanders over mogen discussiëren? Dat lijkt me nogal discutabel", zei hij in Met het Oog op Morgen.

Hij draait de situatie om. "Stel nou dat er 250.000 Nederlanders in Turkije zouden wonen. De Nederlandse gemeenschap daar organiseert een verkiezingsavond waarvoor ook Nederlandse politici zijn uitgenodigd. De Turken houden hen tegen. Wat zouden wij dan zeggen? Dat het ondemocratisch is, dat het niet kan, dat het in strijd is met de vrijheid van meningsuiting. En nu doen wij toch eigenlijk een beetje hetzelfde."

Of de bijeenkomst met Cavusoglu daadwerkelijk wordt verboden, moet de komende dagen blijken. Aboutaleb houdt nauw contact met het kabinet over de ontwikkelingen rond de komst van de Turkse bewindsman.

Vorige week wilde Aboutaleb een Palestijns congres, waar ook iemand spreekt die banden zou hebben met Hamas, niet verbieden. "Het is mij niet toegestaan censuur toe te passen", zei de burgemeester toen. "Ook een zure en onaangename boodschap moet ruimte krijgen."