Rutte licht 'dikke-ik-speech' toe

Premier Rutte vindt het zijn taak als politicus om de discussie over normen en waarden aan te slingeren omdat Nederlanders dat het belangrijkste maatschappelijke thema vinden. Dat schrijft hij aan de Tweede Kamer die een toelichting wil op zijn 'dikke-ik-speech' die hij in mei hield.

Rutte: "Van politici mag verwacht worden dat zij hierover opvattingen hebben, want juist het politieke bedrijf wordt bij uitstek door waarden gedreven." Dat politici verschillende opvattingen hebben over normen en waarden vindt Rutte juist goed voor de discussie.

Aanspreken

Van een normen- en waardenbeleid bedacht door de overheid is Rutte geen voorstander. Wel ziet hij de overheid als uitvoerder van maatschappelijke opvattingen en meningen van burgers. "Denk aan het salarisplafond voor topinkomens in de publieke sector en de regels voor bonussen bij de banken, de aandacht voor integriteit in de (semi-)publieke sector en de aanpak van de jihadismedreiging."

Burgers zijn vooral zelf verantwoordelijk voor het bewaken en onderhouden van waarden in de samenleving, vindt de premier. "Daarom is het belangrijk dat mensen elkaar in alle denkbare sociale verbanden en situaties aanspreken op wenselijk en onwenselijk gedrag: in het gezin, als buren of vrienden, op de werkvloer, als leden van sport- en andere verenigingen, enzovoort."

Betrappen

De Tweede Kamer had om een toelichting gevraagd nadat Rutte in mei op een VVD-congres had gesproken over de "grote dikke-ik-mentaliteit" in Nederland. Ook had hij kritiek geuit op een samenleving waarin mensen denken dat ze alles kunnen maken en vanzelf recht hebben op allerlei voorzieningen.

PvdA-leider Samsom nam afstand van de inhoud van de speech omdat hij het niet eens was met de voorbeelden. ChristenUnie-leider Slob zei dat hij de premier in de 4,5 jaar dat hij nu in het Torentje zit "niet heeft kunnen betrappen op het entameren van discussies over waarden". Morgen debatteert de Kamer over de speech en de brief van vandaag.

Nederlanders

Het onderzoek naar de opvattingen van Nederlanders dat Rutte in zijn brief noemt, wordt ieder kwartaal uitgevoerd door het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP).

Op de vraag 'Wat vindt u op dit moment de grootste problemen in ons land? Waar bent u zeer negatief of boos over of waar schaamt u zich voor als het om de Nederlandse samenleving gaat?' antwoorden al jaren de meeste Nederlanders dat zij samenleven, normen en waarden het grootste probleem vinden.

De Nederlandse normen en waarden en de Nederlandse vrijheden scoren in hetzelfde onderzoek overigens ook hoog als 'nationale trots'.

Het Kamerdebat begint morgen rond 14.00 uur en is live te volgen via NPO Politiek.