Boosheid om omstreden nieuw schoolplan: 'Nog maar half uur les per vak'

Op het Picasso Lyceum in Zoetermeer is onrust ontstaan na het invoeren van een nieuw schoolplan. Alle leerlingen krijgen vanaf het nieuwe schooljaar evenveel les in alle vakken, ongeacht of het nu een examenvak is of niet. Voor veel docenten is dit plan onaanvaardbaar en daarom hebben ze ontslag genomen. 'De leerlingen weten nog niet wat ze te wachten staat', legt een van de vertrokken docenten de zorgen uit.

In het onderwijssysteem dat de Zoetermeerse middelbare school na de zomer in gaat voeren, gaat de brugklas van twee naar drie jaar. Dat betekent dat de kinderen in de eerste drie jaar van de mavo, havo en vwo bij elkaar in de klas blijven zitten. Pas vanaf het vierde jaar worden de lessen op de verschillende niveaus gegeven.

Na de eerste drie jaar worden de leerlingen op hun eigen niveau ingedeeld. Op dat moment kiezen ze ook een eindexamenprofiel. Bij een gekozen profiel horen ook bepaalde eindexamenvakken. Maar in plaats van dat leerlingen vooral de vakken volgen die zij nodig hebben voor hun examen, heeft het Picasso Lyceum ervoor gekozen om geen onderscheid meer te maken tussen de profielen. Alle leerlingen hebben dezelfde uren in de week. Alleen krijgen ze de ruimte om tijdens vakken waarin ze geen examen doen zelfstandig te werken.

Half uur uitleg per vak

Met als gevolg dat leerlingen veel minder les zullen krijgen in hun eindexamenvakken. In het plan staat nu nog maar 0,5 uur per week uitleg voor een vak, of het nu een eindexamenvak is of niet, en een half uur om deze stof te verwerken en eventueel vragen te stellen aan de docent, legt een van de vertrokken docenten uit.

Het Picasso Lyceum is een middelbare school in Zoetermeer. Het schoolgebouw is ingedeeld in verschillende delen, waar de vakken worden gegeven. Deze delen worden 'verbindingen' genoemd. In het nieuwe schoolplan hebben die allemaal een eigen kleur gekregen. Elke kleur wordt op een vaste locatie gegeven. Naast het onderwijs in de verschillende verbindingen wordt er wekelijks tijd vrijgemaakt waarin de leerlingen zelf aan de slag kunnen. Dat heeft Persoonlijke Leertijd.

Geen verschil onder- en bovenbouw

Daarnaast is er de verbinding Connect. 'Hierin moeten leerlingen in verbinding komen te staan met 'zichzelf, met elkaar en met de omgeving in een digitale wereld', legt het schoolplan uit. 'Door Connect thematisch te organiseren daagt het leerlingen uit om verbanden te leggen tussen verschillende vak- en leergebieden.'

In het nieuwe schoolplan staat beschreven hoeveel uur er per week voor elke verbinding zal zijn. Hierbij wordt ook in de bovenbouw dus geen verschil meer gemaakt in het aantal uren dat leerlingen per cluster aan vakken hebben. Wel hebben leerlingen de mogelijkheid om tijdens de persoonlijke leertijd op de verbinding vragen aan vakdocenten te stellen.

Niet alleen de docenten, ook de Medezeggenschapsraad (MR) van de school was afgelopen jaar fel tegen het plan. In de MR zitten enkele docenten, maar ook leerlingen en ouders. De schoolleiding had het nieuwe plan aan hen voorgelegd, maar zij hebben het plan afgewezen.

De schoolleiding wilde het nieuwe schoolplan toch doorvoeren en stapte naar de geschillencommissie. Dit is een onafhankelijk overheidsorgaan. Deze stelde de MR in het gelijk. 'Het gaat in de voorgestelde wijziging niet alleen om het vakinhoudelijk mogelijk maken van een driejarige brede brugklas en het introduceren van een doorlopende leerlijn, maar er verandert veel meer; zo wordt bijvoorbeeld de contacttijd tussen leerling en docent teruggebracht tot een half uur per week en wat incidentele momenten', vatte de geschillencommissie het nieuwe plan samen. Ook was volgens de commissie niet duidelijk wat voor invloed dit op de toetsen en examens zou hebben.

'Kwaliteit komt in het geding'

De docenten voelen zich gesterkt door de uitspraak van de geschillencommissie. 'De kwaliteit van het onderwijs komt zo in het geding. Hoe kun je nu een examenvak geven in een half uur lestijd per week?' Het gevolg van het nieuwe schoolplan is dat vijftien van de zestig leerkrachten op de school van de zomer een andere baan hebben gezocht. 'En dat is nog een voorzichtige schatting', aldus een van de docenten. 'Vooral in de bovenbouw zijn veel collega's weggegaan. Bij sommige vakken zelfs bijna iedereen.'

Het Picasso Lyceum is sinds enkele jaren onderdeel van de stichting Lucas Onderwijs. Een woordvoerder bevestigt dat veel docenten zijn vertrokken bij de school. 'Voor een aantal docenten op het Picasso Lyceum bleken de veranderingen reden om naar een andere school te gaan. Tussen schooljaren is altijd op alle middelbare scholen, ook binnen Lucas Onderwijs, mobiliteit van vertrekkende en startende docenten. De groep vertrekkende docenten op het Picasso Lyceum was dit jaar relatief groot.'

'Naar geuite bezwaren geluisterd'

Vlak voor het einde van het schooljaar heeft de MR toch ingestemd met het plan. Dit zou zijn gebeurd omdat de schoolleiding constant aan leraren heeft verteld dat dit het enige plan was dat de schoolleiding voor komend jaar zou hebben. Er zou geen plan B op tafel liggen. Onder die druk en om ook komend jaar onderwijs mogelijk te maken, zou de MR uiteindelijk de handtekening onder dit plan hebben gezet.

De woordvoerder van Lucas Onderwijs bestrijdt dat de MR onder druk gezet is. 'In de MR steunden enkele docenten de plannen aanvankelijk niet. De schoolleiding heeft goed naar de door de MR gestelde vragen en geuite bezwaren geluisterd en al hun punten zijn in het uiteindelijke plan meegenomen. Om het gesprek met de MR zo zorgvuldig mogelijk te laten verlopen is, onder begeleiding van een onafhankelijke mediator die verbonden is aan de onderwijsvakbond Aob, over het definitieve plan gesproken. Dit heeft geleid tot instemming van de MR.'

Teruglopend aantal leerlingen

Volgens de vertrokken docenten is het nieuwe schoolplan vooral een bezuiniging. De school ging in 2019 al failliet omdat het aantal leerlingen terugliep. Door een financiële impuls van de gemeente Zoetermeer kon de enige openbare middelbare school van de stad behouden blijven. Onderdeel van het reddingsplan was dat de school nu onder Lucas Onderwijs valt.

Bij de geschillencommissie voerde de school de financiële positie aan als 'zwaarwegende reden' waarom de school in het gelijk gesteld moest worden. 'Dit betreft het al enige jaren afnemende aantal leerlingen, leidend tot een groot probleem gelegen in de betaalbaarheid en de organiseerbaarheid van de school', zei het Picasso Lyceum tijdens de zitting.

Stijgend aantal inschrijvingen

Omdat niet aangetoond werd hoe er bespaard kan worden op de kosten, werd het Picasso Lyceum hier niet in het gelijk gesteld. Volgens een woordvoerder van Lucas Onderwijs is de financiële positie ook niet in het geding. 'De school is op dit moment financieel gezond en dat willen we zo houden. Wel houden we in de bedrijfsvoering rekening met het gegeven dat een aantal jaren achter elkaar de instroom van het aantal leerlingen te laag is geweest om de school financieel optimaal te laten draaien op langere termijn. Gelukkig zien we dit jaar weer een stijgend aantal inschrijvingen.'

Het is de vraag of het stijgende aantal leerlingen door het nieuwe schoolplan komt. Op de Open Dagen mocht het aanwezige personeel namelijk niet over het nieuwe plan praten. De schoolleiding had medewerkers een geheimhoudingsplicht opgelegd. Uit de uitspraak van de geschillencommissie blijkt dat ze er zelfs niet onderling met elkaar over mochten praten. Op de Open Dag werd vooral ingezet op de kernwaarden van de school en in de presentaties werd nog niets gezegd over het nieuwe schoolplan. 'Terwijl dit cruciale informatie is waarop kinderen uit groep 8 hun schoolkeuze baseren', vertelt een oud-docent verbaasd.

Leerlingen en ouders vlak voor zomervakantie geïnformeerd

Volgens de woordvoerder van Lucas Onderwijs is hier op de Open Dagen wel degelijk over gesproken. 'De kernpunten uit het geactualiseerde onderwijsmodel zijn op de Open Dagen met nieuwe leerlingen en ouders gedeeld. Uit de groei in het aantal aanmeldingen, maken we op dat deze punten aanspreken.'

Met het nieuwe schooljaar voor de deur blijken veel leerlingen nog niet exact te weten welke veranderingen hen te wachten staan. 'De huidige leerlingen en ouders zijn vlak voor de zomervakantie geïnformeerd', vertelt de woordvoerder van Lucas Onderwijs. Maar pas bij de start van het nieuwe schooljaar krijgen ze te horen wat er precies gaat veranderen. 'Meteen na de zomervakantie wordt, zoals elk jaar, in detail verteld over hoe het onderwijs concreet vorm krijgt.'

'Geen nadeel ervaren'

Lucas Onderwijs realiseert zich dat het nieuwe schoolplan vooral voor examenleerlingen verregaande gevolgen zal hebben. 'Specifiek voor de leerlingen die komend jaar eindexamen doen is aanvullende ondersteuning georganiseerd. Voor deze leerlingen is het van belang dat zij geen nadeel ervaren van de veranderingen die worden ingevoerd.'