Zeewater gaat in toekomst mogelijk als drinkwater dienen

Drinkwaterbedrijf Dunea gaat onderzoeken in hoeverre het van zeewater drinkwater kan maken. Op die manier ontstaat een extra bron om aan de snel groeiende vraag te kunnen blijven voldoen. Het idee is om water voor de kust van Scheveningen en Katwijk te pompen naar installaties in het kustgebied om te zuiveren. Dunea beschouwt ook de haven van Scheveningen naar eigen zeggen als mogelijk 'innamepunt'.

De methode is niet nieuw, want bijvoorbeeld in het Midden-Oosten wordt al volop van zeewater gebruikgemaakt. Wel zijn de omstandigheden er totaal verschillend. 'Maar het is dezelfde techniek', zegt Willemijn Bouland-Oosterwijk, bij Dunea werkzaam als programmamanager Drinkwater voor de Toekomst. 'Deze zal je aan de lokale omstandigheden moeten aanpassen.'

Tot nog toe heeft Dunea in het gebruik van zeewater nooit veel heil gezien. Een van de redenen is dat de noodzakelijke verwerking ervan erg veel energie en inspanningen kost, zodat de kosten bij lange na niet tegen de opbrengsten opwegen. Maar het aantal inwoners van het gebied dat Dunea bedient, wordt de komende jaren zó groot, dat vanaf 2030 zeer ernstige watertekorten ontstaan. Dit is alleen te voorkomen als Dunea extra bronnen in gebruik kan nemen.

Dunea slaat alarm

Het bedrijf heeft hierover al meermaals de alarmbel geluid. Zo heeft het de provincie Zuid-Holland en alle gemeenten opgeroepen om te helpen met snelle vergunningverleningen en het beschikbaar stellen of vrijhouden van grond voor de benodigde waterinstallaties. 'Maar in deze regio is alle ruimte al driedubbel bezet', noemt Willemijn Bouland-Oosterwijk als ander knelpunt.

Zelf heeft Dunea inmiddels in kaart gebracht welke nieuwe locaties wellicht soelaas kunnen bieden. Belangrijke voorwaarde hierbij is dat ze zich voor de noodzakelijke zuiverings- en verwerkingsprocessen niet te ver van de bestaande pompstations in Scheveningen, Katwijk en Monster bevinden. De transportleidingen hoeven op die manier niet te lang te worden. Ook moet er in de betreffende gebieden genoeg ruimte voor alle bijbehorende voorzieningen zijn.

Ook water uit de Vliet

Bij dit onderzoek zijn tal van locaties afgevallen. Dit blijkt uit een rapport met aanvullende stukken dat vorige maand is afgerond. Tot de opties die volgens Dunea wél kansrijk zijn, behoort de Vliet ter hoogte van Voorburg en Leidschendam. Bovendien kan wellicht water worden onttrokken in de driehoek tussen Poeldijk en de recreatiegebieden Madestein en de Uithof, in de strook tussen Den Haag en Monster.

Over het gebruik van zeewater schrijft Dunea dat dit vanwege de complexiteit 'naar verwachting pas ver na 2030 mogelijk is'. Hoewel dat nog ver weg lijkt, gaat het drinkwaterbedrijf al wel na wat er zoal bij deze methode komt kijken.

Proef in Westerschelde

Volgens Willemijn Bouland-Oosterwijk ligt daarbij de focus eerst op 'een papieren studie'. 'Wat vraagt deze techniek nou écht aan energie en wat levert het precies aan voordelen op? Aan de hand van deze en vele andere vragen hopen we een goede kosten-batenanalyse te maken', vertelt de Dunea-medewerkster.

Ook volgt het bedrijf de ontwikkelingen die elders al volop gestalte krijgen: 'Brabant Water is bezig met een proef in de Westerschelde en ook in Nieuwpoort in België wordt het gebruik van zeewater onderzocht.'

Immense buizen

Dunea richt zich op de Haagse regio en het gebied dat van de Bollenstreek, via Leiden en Zoetermeer tot aan de buitenrand van Rotterdam loopt. Het water dat het bedrijf levert, is voor het overgrote deel afkomstig uit de Maas en de Lek. Via immense buizen gaat het naar het duingebied tussen Katwijk en Monster waar het wordt gezuiverd en voor consumptie geschikt wordt gemaakt.

Op deze manier lukt het Dunea nog maar net om de benodigde 85 miljard liter per jaar te leveren. Maar in 2030 zal het verbruik tot naar schatting 95 miljard liter zijn opgelopen. Door de blijvende groei van het aantal huizen en dus van het aantal inwoners wordt de vraag daarna nóg groter.

'Alarmerende boodschap'

'Vóór 2030 krijgen wij al met een tekort te maken', zegt Bouland-Oosterwijk. 'Dat is een alarmerende boodschap. We moeten daarom flink aan de bak.' Om het in elk geval de komende jaren te kunnen uitzingen, wordt de waterwinning in het duingebied Berkheide (tussen Wassenaar en Katwijk) geoptimaliseerd, zodat, zegt Willemijn Bouland-Oosterwijk, 'we meer water uit dat gebied kunnen halen'.

Vanaf 2030 zal dit niet toereikend zijn en zijn nieuwe bronnen noodzakelijk. Niet alleen is daarom het genoemde onderzoek naar de nieuwe mogelijkheden gedaan, ook voert Dunea twee belangrijke experimenten uit.

Onder de zoetwaterbel

Bij één daarvan haalt het bedrijf sinds bijna een halfjaar zoetwater uit het Valkenburgse Meer dat weer in verbinding staat met de Oude Rijn. Dit water wordt gezuiverd en tot 2025 in een speciaal voor dit doel gebouwde hal aan proeven onderworpen. Deze moeten duidelijk maken in hoeverre ook hier drinkwater is te produceren.

Al iets langer loopt een project waarbij uit het duingebied Meijendel brak (of zilt) water wordt gepompt. Dit bevindt zich op een diepte van 75 à 105 meter, ónder de enorme zoetwaterbel die met regenwater en het water uit de Maas en de Lek is gevuld. Het brakke water bevat veel zout en andere bestanddelen die er onder meer met membraanfilters kunnen worden uitgehaald. Dit gebeurt nu nog op heel kleine schaal in een opvallend blauw gebouwtje achter de Watertoren in Scheveningen.

'Dit zuiveringsproces werkt heel goed', zegt drinkwatertechnoloog Suzanne van der Poel. 'Het nadeel is wel dat de membraanfilters op een gegeven moment vervuild raken, zodat we ze chemisch moeten reinigen.'

Minder gunstig is óók dat het water onder hoge druk door die filters wordt geperst. 'En dat kost veel energie', zegt Van der Poel. Ook deze proef loopt tot 2025.