Kunst kijken is gezond voor je: 'Het kan je helpen met reflecteren'

“Ik zie rust in dit werk. Het kalmeert me”, zegt museummedewerker Yaël van Loosbroek-Speck. Ze gelooft er heilig in dat kunst kijken goed is voor je gezondheid. Onderzoek wijst uit dat ze gelijk heeft.

Als ze een rondleiding geeft namens Museum op recept gaat Yaël expres voor de informatiebordjes staan. “Ik wil dat mensen met open ogen kijken. Niet eerst gaan lezen. Veel mensen beginnen meteen te lezen. Maar kijk eerst eens een minuut lang. Wat zie je?”

Yaël ging tien jaar geleden door een depressie. Nu leidt ze mensen die somber zijn, een burn-out of op een andere manier willen werken aan hun mentale gezondheid rond in het Dordrechts Museum. Tijdens die rondes ziet ze bijzondere dingen gebeuren. “Mensen zeggen: ik zie rust. Dit is fijn.”

Maar kunst kan ook schuren. “Niet elk schilderij roept alleen maar positieve gevoelens op. Het kan je helpen met reflecteren op jezelf”, zegt directeur Femke Hameetman van het Dordrechts Museum.

Negatieve gedachten

Een eerste studie gaf al een duidelijk beeld. “Het is goed voor je gezondheid om naar musea te gaan”, zegt Hameetman. “Dat hoorden we terug van de mensen die we ondervroegen. Ze voelden zich beter.” Het Dordrechts Museum deed het onderzoek samen met Museum van de Geest en museum Bonnefanten.

Museummedewerker Yaël leerde de helende kracht van kunst goed kennen toen ze langdurig een hoofd vol negatieve gedachten had. “Het kijken naar kunst heeft me er echt bovenop geholpen. De negatieve gedachten bleven maar komen. Een soort achtbaan. Pas na het museumbezoek, terug in de trein, dacht ik: hé wacht eens even, dat constante malen, dat had ik in het museum even niet.”

Haar depressie ligt inmiddels ruim achter haar, maar de lessen van toen zijn nog steeds waardevol. “Ik had het geluk dat we in Nederland zoveel mooie musea hebben. Ik heb er veel bezocht. En ook nu nog, als ik me niet geweldig voel, of veel stress ervaar, dan grijp ik terug naar kunst. Door te kijken, sorteer ik mijn gedachten.”

Museum als dokter?

Uit onderzoek van wereldgezondheidsorganisatie WHO blijkt ook al dat kunst kijken en kunst maken goed is voor de mens. “Het draagt bij aan het uiten van je emoties”, zegt Hameetman. “Het kan je op andere ideeën en gedachten brengen. Kunst kan je verbinden met andere mensen. Als het goed is, stap je hier beter naar buiten”, lacht de museumdirecteur.

Het museum als verkapte dokter? “Zo groot wil ik het niet maken”, zegt de directeur. “We zitten niet op de stoel van de dokter. Als er echt iets aan de hand is, moet je naar je huisarts of psycholoog. Maar ergens in dat grijze gebied van jezelf niet goed voelen, kan kunst je helpen je weer op het goede pad te komen.”

We dwalen door het Dordrechts Museum en houden stil bij ‘Rustende ruiters in een landschap’ van Dordtenaar Aelbert Cuyp. “Ik zie rust in dit werk. Het ademt en is sereen. Het kalmeert me”, zegt Van Loosbroek-Speck. Ze haalt diep adem en kijkt nog eens goed naar de ruiter, het paard, de koeien, de wolkenpartij en de ondergaande zon.

“Ik ben heel erg blij dat we in dit onderzoek hebben bewezen dat het zo is. Dat kunst wat doet. Ik wil tegen iedereen zeggen: probeer het gewoon een keer uit”, zegt Hameetman. “Mensen gaan anders weg dan ze binnenkomen. Daar ben ik supertrots op.

Wie daar hulp bij wil, kan meedoen aan Museum op recept dat in 2025 weer van start gaat. De bezoeker krijgt dan uitleg, tips en opdrachten om brein en zintuigen op een andere manier te activeren. Eerder op eigen houtje een bezoek brengen kan natuurlijk ook. Meer informatie is te vinden op de website van Museum op recept.