Kamervragen over spiritueel evenement in Ahoy: zijn de zorgen over antisemitische theorieën terecht?

D66 heeft Kamervragen gesteld over een groot, spiritueel evenement in Rotterdam Ahoy vorige week. De partij maakt zich zorgen over antisemitische uitingen rond de bijeenkomst, daarbij verwijzend naar een artikel op rijnmond.nl. Verslaggever Paul Verspeek was aanwezig in Ahoy en probeert alvast enkele vragen aan de minister te beantwoorden en duiding te geven. Hoe gevaarlijk is het?

Het zal voor de minister van Binnenlandse Zaken nog niet eenvoudig zijn antwoorden te vinden op de vragen van D66, want het evenement ‘That’s the Spirit’ is weliswaar uitgebreid gefilmd, maar nog niet online gezet. ‘Wanneer de tijd rijp is, zullen we dat op onze manier met jullie delen’, schrijft de organisatie op Instagram. Mijn eigen waarnemingen geven wel een duidelijk beeld over ‘antisemitisme en anti-overheidsextremisme’ zoals de D66-kamerlden Belhaj en Hammelburg het benoemen.

Eerst de setting: een uitverkochte RTM-hal van Ahoy met vierduizend bezoekers. Zij luisterden vier uur lang naar meerdere sprekers die als boodschap hadden: ga uw eigen weg, onttrek u aan de overheid, mijd de leugenachtige media, wantrouw de wetenschap en hecht meer geloof aan natuurgeneeswijzen en je eigen gevoel.

De hoofdgedachte erachter is dat onze wereld een poppenkast is, een slavenstaat waarin de mens verworden is tot een marionetpop. En wie trekken er aan de touwtjes? De centrale banken, het World Economic Forum (WEF), de World Health Organisation (WHO), kortom: de elite. Bij kenners van het antisemitisme gaan dan alle alarmbellen rinkelen: waar grote complotten worden omarmd, is antisemitisme meestal niet ver weg.

Was dat ook zo in Ahoy? Op het podium bleef het steken in algemeenheden over die ‘totalitaire staat’ en de rol van de banken. Maar zoals ik in het artikel over het evenement beschreef: wie dieper graaft, ziet de draken op de loer liggen. Daarvoor moeten we wat langer stilstaan bij de achtergronden van enkele sprekers.

De econoom Brecht Arnaert riep de menigte in de zaal op geen belastingen te betalen. De Belg was goed bevriend met de prepper Yannick Verdijck, die onlangs is doodgeschoten door de politie omdat hij zich met een compleet wapenarsenaal had verschanst. Arnaert had hem enkele jaren geleden gevraagd een manifest te schrijven over het prepper-bestaan waarin burgers doodleuk wordt geadviseerd wapens aan te schaffen.

Brecht Arnaert kan je gerust in het hokje ‘anti-overheidsextremisme’ plaatsen en zijn oproep in Ahoy om geen belastingen te betalen was een tipje van de zwarte sluier. Is hij ook antisemiet? Arnaert huldigt de medische theorieën van de Duitse arts Ryke Geerd Hamer die werkte volgens de Germaanse geneeskunde. Kanker-tumoren bestaan niet, kanker is een innerlijk conflict en het lichaam ruimt dat zelf op. Geen chemokuur nodig.

Deze Duitse wijsheden worden echter gedwarsboomd door, en nu komt het: joodse medici. Zij zouden dondersgoed weten dat de Germaanse therapieën werken, maar ondertussen met chemotherapie en andere behandelingen miljarden mensen hebben vermoord.

Explicieter antisemitisme zit bij een andere spreker, die volgens veel bezoekers in Ahoy de held van de avond was: Marcel Messing. Nee, hij ging niet los op het podium die avond, maar wie zijn podcasts beluistert, struikelt over de anti-Joodse verhalen. Zo zouden de joodse Kazaren achter alle wereldleiders zitten, neemt hij het gefabriceerde antisemitische geschrift de Protocollen van de Wijzen van Zion serieus en spreekt voortdurend over ‘Zionistische lobby’s’. Messing laat ook niet na om de joodse bankiersfamilie Rothschild als kwade genius te zien, die de machtigen der aarde besturen en ‘dichtbij Satan zitten, tegenstander van waarheid en liefde’.

Familie Rothschild

‘Rothschild’ is vaak een synoniem voor antisemitisme. Het is veelvuldig terug te vinden in het werk van David Icke, de oppergod van de complotdenkers. Icke denkt dat de Rothschilds Hitler hebben gefinancierd, dat de joden hun eigen holocaust hebben betaald. De joden zitten in zijn ogen achter de Eerste en Tweede Wereldoorlog en de Russische Revolutie. En ja: hij gelooft in de Protocollen.

David Icke was niet in Ahoy, maar zijn geest waart altijd rond bij complotdenkers als Marcel Messing en Jorn Luka, die het evenement mede organiseerde. Zowel Messing als Luka hebben Icke bezocht en uitgebreid geïnterviewd.

Brecht Arnaert wil trouwens niet van complotdenkers spreken, maar van ‘complothistorici’: “Het verschil tussen een complot en de werkelijkheid? Drie maanden!” Het leidde tot een van de vele lachsalvo’s in de zaal. Maar zijn de bezoekers ook even enthousiast over de antisemitische theorieën? Toen ik het een bezoekster voorlegde, keek zij licht verstoord en verbaasd: het was voor haar ‘bijzaak’ en je moest mensen op hun daden beoordelen en niet op hun joods-zijn.

Tegelijk reageerde zij niet gealarmeerd en dat viel bij meerdere bezoekers op die ik confronteerde met de ‘draken’: ze keken als het ware weg, wilden niet gestoord worden in hun ‘magische roes’ van liefde en verbinding. Waren ze eindelijk onder elkaar, ‘schuilend voor de totalitaire staat’, kwam er weer zo’n journalist met kritische vragen.

Dus hoe gevaarlijk is zo’n ‘avondje Ahoy’ nu eigenlijk geweest? Laat ik drie van de Kamervragen langslopen.

‘Zijn er antisemitische tropes en ideeën geuit door de sprekers tijdens het evenement?’

Niet expliciet, zoals in de voorbeelden die hierboven zijn gegeven. Wel grossierden zij in Ahoy in wereldomvattende samenzweringen, die tegen antisemitisme kunnen aanschurken.

'In hoeverre kan een evenement als dit leiden tot een toename in antisemitisme en anti-overheidsextremisme?’

Dat is moeilijk te voorspellen. De ingrediënten voor het tweede lagen wel op het podium, van het eerste niet direct. Wel kan verdieping in enkele van de sprekers inspireren tot antisemitische overtuigingen. Daar getuigen de podcasts en boeken, die grif geconsumeerd werden door de aanwezigen, overduidelijk van.

Pandemie als katalysator

‘Hoe duidt u de beweging achter dit evenement en welke ontwikkeling heeft deze de laatste jaren doorgemaakt?’

Het evenement was in een mum van tijd uitverkocht, een teken dat spirituele complotten ‘hot’ zijn. De pandemie heeft daarin zeker als katalysator gewerkt.

In een eerder artikel heb ik de bezoekers als gemiddeld hoogopgeleid ingeschat. Ook al ziet Jorn Luka enige verwantschap met Thierry Baudet, de ‘beweging’, als je daarvan mag spreken, lijkt niet erg politiek gemotiveerd. De vraag ‘wat vind je van Willem Engel?’ werd door een aanwezige met een frons beantwoord. “Daar heb ik niet zoveel mee.” Conclusies zijn moeilijk te trekken zonder een uitgebreide enquête, maar dit lijkt een protestbeweging van de huiskamer en de boekenkast, niet van de straat.

D66 neemt het woord ‘zorgwekkend’ in de mond. De zorgen zijn terecht, al moet zich dat meer richten op de geschriften en podcasts dan het avondje Ahoy zelf. De duizenden die daar rondliepen, met een glimlach van oor tot oor, oogden niet direct als een gevaarlijke knokploeg. Wellicht was het evenement voor hen slechts een verdieping van hun reiki of astrologie.

In veel opzichten was het een religieuze bijeenkomst, lijkend op die van een kerk of gematigde sekte. Dat betekent een afgebakend verhaal (‘de waarheid!’), een sterke gemeenschapszin en het afzonderen van de buitenwereld. Dat laatste betekent het ontbreken van zelfreflectie, van kritische vragen. Het is niet verwonderlijk dat That’s the Spirit geen persberichten heeft verstuurd en dat ik als journalist niet heel welkom leek te zijn. Juist dat volledig ontbreken van een kritische houding kan wel eens het meest zorgelijke zijn, waardoor de draken vrij spel gaan krijgen.

Update

Update: Marcel Messing besprak in Ahoy de negatieve effecten van de Franse revolutie en lichtte de figuur van Robespierre eruit. Hij zei: "Robespierre, die egenlijk Rubenstein heet." Daarna ging er een licht rumoer door de zaal. Als aanwezige schrok ik ervan: zei hij dat echt? Daarmee suggererend dat Robespierre joods was en met welke bedoeling? Ik was er niet honderd procent zeker van of ik het goed had verstaan en nam het daarom niet op in de artikelen.

Inmiddels heb ik meerere podcasts van Jorn Luka met Marcel Messing beluisterd en in het gesprek van 12 mei 2022 spreekt hij het inderdaad zo uit, zelfs tweemaal met nadruk: 'Ru-ben-stein'. Messing plaatst het in een context: achter alle revoluties en oorlogen zitten joden. De adviseurs van wereldleiders zijn joden: bijvoorbeeld Kushner bij Trump, Attali bij Macron. Hij citeert hiervoor uit de Protocollen van de Wijzen van Zion: 'Wij bepalen de adviseurs.' Hij voegt toe: "Ze komen uit dezelfde categorie, dezelfde hoek."

Met zijn opmerking in Ahoy wilde Marcel Messing dus zeggen dat het geen toeval is dat Robsespierre eigenlijk een joodse naam had, omdat ze nu eenmaal altijd achter het kwaad zitten. Zelf ziet hij dat niet als antisemitisch: als hij het heeft over Kazaren, vrijmetselaars, joden dichtbij satan, dan gaat het over zionisten en niet over andere, kennelijk goede joden.

Terugkomend op de vraag 'zijn er antisemitische ideeën geuit door de sprekers tijdens het evenement?', daar kan alsnog 'Ja' op worden geantwoord.