Kraakhelder rapport na tientallen simulaties: schepen kunnen voorgestelde stadsbrug niet veilig en vlot passeren
Na jaren wikken en wegen is het Rotterdamse stadsbestuur eruit. Er komt geen tunnel, maar een brug over de Nieuwe Maas, in de bocht tussen de Esch en de Veranda. Het besluit valt rauw op het dak van de scheepvaart. Er is groot nautisch onderzoek gedaan naar alle verschillende voorgestelde brugvarianten. Conclusie: geen van de nu geteste opties is veilig voor schepen. Een veilige brug bouwen is misschien mogelijk, daarvoor zijn wel restricties voor scheepvaart en een grote oeverafgraving nodig.
Eerder dit jaar werd door onderzoeksinstituut MARIN in Wageningen onafhankelijk nautisch onderzoek gedaan op een simulator. Er zijn tientallen simulaties gedaan door schippers en loodsen. Ze probeerden in een gesimuleerde omgeving met schepen van verschillende soorten en maten door de bocht in de rivier door bruggen te varen. Er zijn hoge, lage en vaste bruggen op drie verschillende locaties getest, onder invloed van stroming en wind.
Het onderzoek moest aantonen dat 'een vlotte en veilige passage van het scheepvaartverkeer bij toepassing van een brug mogelijk is en er geen functieverlies van de vaarweg optreedt.' Rijnmond heeft het onderzoeksrapport verkregen.
'Geen van de bruggen is veilig te passeren'
De conclusie van de onderzoekers is na allerlei vaarten kraakhelder: geen van de geteste bruggen is veilig te passeren. Bij de 32 simulaties voor de zogenaamde brugvariant 'Bocht A', de plek waar de wethouder de nieuwe stadsbrug nu wil gaan bouwen, staat maar bij één poging een groen plusje. Verder staan bijna overal oranje plus-minnen of rode minnetjes. Deze vaarten zijn niet veilig. Een rood minnetje bij een simulatie kan betekenen dat een schip bijvoorbeeld tegen een pijler is gevaren of uit de bocht is gevlogen.
Op de plek waar het stadsbestuur een brug wil bouwen, recht vanaf de Nesserdijk in de Esch naar de Piet Smitkade op Zuid, zorgen alle soorten geteste bruggen voor problemen. Voor een lage, brede brug met een klep is de vaarweg niet lang genoeg om een veilige manouevre te kunnen maken. Voor een smalle, hoge brug is ook de doorvaarbreedte van de klep nog eens te krap. Naast problemen met het passeren van een brug met een klep zijn er ook onveilige vaarten onder een vaste brug.
Volgens de onderzoekers is een veilige passage voor scheepvaart alleen mogelijk als er restricties worden opgelegd aan het scheepvaartverkeer, of grotere oeverafgravingen of aanpassingen aan de rivier. Dat betekent dat er een flink stuk van de oever van De Esch af moet en dat de brug nog duurder wordt.
Vaarweg te kort en te krap
De rivier moet breder worden gemaakt, omdat schepen die in een bocht varen meer ruimte nodig hebben. Zodra er drie schepen tegelijk onder de brug door willen - zoals nu vaak gebeurt op die plek - is de vaarweg te krap om er veilig tegelijk doorheen te varen.
Volgens andere nautisch experts en ingewijden die Rijnmond sprak moet er zo'n 150 tot 200 meter van De Esch worden afgegraven om de vaarweg breed genoeg te maken voor een veilige, vlotte doorvaart. Dat is een groot deel van natuurgebied Polder De Esch. Als er restricties voor scheepvaart komen, bijvoorbeeld eenrichtingsverkeer, een snelheidsbeperking, of een inhaalverbod, is dat in strijd met de voorwaarde van een 'vlotte en veilige passage zonder functieverlies'.
'Rauw op ons dak'
Wethouder Karremans heeft met zijn besluit namens het stadsbestuur ook niet gewacht op het advies van de Omgevingsraad. Die bestaat uit een bont gezelschap, onder meer VNO-NCW, Deltalinqs, bewonersverenigingen, de fietsersbond en Koninklijke Binnenvaart Nederland (KBN). Volgens die laatste is de keuze van Karremans veel organisaties op zijn zachtst gezegd rauw op het dak gevallen. De KBN is altijd voorstander geweest van een tunnel, omdat er dan geen enkel risico is voor de scheepvaart. De Omgevingsraad had het advies bijna klaar en gaat het alsnog presenteren.
Ook Havenmeester van Rotterdam, René de Vries, noemt de brug nautisch gezien onveilig en niet vlot te passeren. Een brug op de nu aangewezen locatie kan volgens de Havenmeester alleen als er géén brugpijlers in de Nieuwe Maas worden geplaatst. "In elke andere variant ben ik als Rijkshavenmeester en Havenmeester van Rotterdam niet in staat om de nautische veiligheid op de Nieuwe Maas te waarborgen."
De Vries is bang dat een deel van de binnenvaart niet meer via de Nieuw Maas naar de haven kan varen. "Dat zou verregaande negatieve economische en logistieke consequenties hebben – voor nu – en tot ver in de toekomst."
Tunnel te duur
Het stadsbestuur vindt een tunnel te duur, daarom is voor een brug gekozen. Rotterdam wil wel een veilige brug. Daarvoor zijn dus oeveraanpassingen of restricties nodig. Hoe dat eruit komt te zien en of dat vlot en veilig kan, zal opnieuw onderzocht moeten worden.
Het is nog niet duidelijk wat oeveraanpassingen en nieuwe onderzoeken gaan kosten, of wat een brug met op- en afritten betekent voor de bouwplannen aan weerszijde van de rivier. Wethouder Karremans heeft al gezegd dat natuur die verdwijnt bij het afgraven van een deel van de Esch ergens anders gecompenseerd moet worden.
De brug moet geschikt zijn voor een tram, fietsers en voetgangers. Het plan is dat auto's er 'te gast' zijn. Hoe dat er in de praktijk uitziet, moet nog worden uitgewerkt.
Reactie burgemeester Aboutaleb
Ook burgemeester Ahmed Aboutaleb erkent dat een tunnel met metro de ideale oplossing is. Maar: dat is simpelweg te duur, legt hij uit bij De Verdieping. "In werkelijkheid kost een tunnel minstens 3 miljard. En een tunnel ongeveer 1 miljard." Het Rijk heeft jaarlijks 6 miljard beschikbaar voor grote infrastructurele projecten, daar de helft van vragen voor een tunnel zou weinig kans van slagen hebben, denkt Aboutaleb. Bovendien wordt een metrotunnel als lokaal vervoer gezien en zou een brug verkeer opvangen van de Van Briennenoordbrug, een Rijksweg. Dat betekent volgens de Rotterdamse burgemeester dat het Rijk sneller geneigd is om mee te betalen.
Aboutaleb denkt tevens dat een brug een positief effect kan hebben op de gebiedsontwikkeling van Rotterdam-Zuid. Zo kunnen er volgens de burgemeester huizen gebouwd worden rondom de brug, omdat er eindelijk een OV-verbinding in de buurt komt.
Dat een brug de binnenvaart zou hinderen wijst Aboutaleb resoluut van de hand. Volgens hem is er in het simulatieonderzoek uitsluitend getest of er problemen ontstaan voor schepen die zes lagen containers vervoeren. Maar: er zijn geen binnenvaartschepen met zes lagen containers en die komen er in de toekomst ook niet, zegt Aboutaleb.
Dit klopt niet. In het onderzoek zijn schepen van verschillende hoogten, soorten en maten getest. Ingewijden bevestigen aan Rijnmond dat de hoogte van de brug niet het bezwaar is in het rapport. Ook zijn er wel degelijk zeslaags containerschepen en de verwachting is dat die er in de toekomst ook meer gaan komen. Juist met het oog op de toekomst zijn die ook meegenomen in het onderzoek.