Populatiebeheer als noodzakelijk kwaad: 'Afschieten is vreselijk, maar andere methodes zijn er eigenlijk niet'

Ganzen horen bij onze Zeeuwse natuur. Damherten zijn eigenlijk nieuwkomers, maar ze zien er zo mooi en lief uit. Het probleem is dat beide diersoorten (bijna) geen natuurlijke vijanden hebben én met te veel zijn. Daardoor veroorzaken ze schade aan de natuur. En dat stelt natuurbeheerders voor dilemma's.

"Ik jaag zelf niet en zou het ook niet kunnen", begint William van der Hulle, boswachter van Staatsbosbeheer op de Kop van Schouwen. "Maar daarmee laat ik een ander natuurlijk wel het vuile werk doen, want zowel de ganzen als de damherten worden hier tijdens het seizoen afgeschoten. Een methode om de populatie, het aantal dieren, te beheren. Ik zie het als noodzakelijk kwaad, maar ik begrijp heel goed dat mensen moeite hebben met het doodschieten van dieren."

"Kijk, daar komt de familie aan", wijst Van der Hulle. Uit het struikgewas waggelen twee volwassen nijlganzen en een groot aantal flinke kuikens het hele kleine poeltje in. Ze beginnen meteen te eten. "Dit water was een paar jaar geleden nog glashelder, met heel veel soorten: kikkers, salamanders en libellen. Maar de ganzen hebben er één grote modderpoel van gemaakt."

"Ze vertrappen de grond rond de poel, zorgen voor beweging in het water en laten overal ontlasting achter. Die combinatie maakt dat deze poel binnenkort verandert in een groene erwtensoep. En dan is het gedaan met het rijke dierenleven hier."

Er zijn verschillende methodes om de ganzenpopulatie te beheren. Zo worden eieren geschud, zodat kuikens niet uitkomen. Een andere methode is vergassen. Van der Hulle: "Het vergassen zelf is nog niet zo wreed. Dat gaat snel en daar merken ze weinig van. Maar het vangen van de dieren vóór het vergassen levert veel stress op. En het is nogal een klus om ze te vangen."

En hoe zit het met die damherten? Van der Hulle: "Dan moeten we de duinen in. Daar zijn ze overdag te vinden." En ja hoor, we vinden ze vrijwel direct. Een flinke kudde kijkt ons van een afstand aan. Ze zijn op hun hoede. Ze zien er sierlijk uit. Opvallend donker ook. "Ze zijn ooit ontsnapt bij een particulier, die een donkere kleur mooi vond. Ze zijn zo gefokt."

Eén keer per jaar, in de winter, wordt hier onder strikte voorwaarden een aantal van de beesten afgeschoten. "Vreselijk, maar we willen dat bos zo graag behouden", legt Van der Hulle uit. "Om ervan te genieten, maar ook omdat het belangrijk is voor de biodiversiteit in dit gebied. We hebben al zo weinig bos in Zeeland."

Volgens hem zijn er geen andere methodes om de populatie damherten onder controle te houden. "Met verplaatsen van de kudde verplaats je het probleem en ook dat levert enorm veel stress op. Castreren is een mogelijkheid, maar dan verstoor je het natuurlijke gedrag van de mannetjes en daarmee van de hele groep. Het steriliseren van de vrouwtjes zou meer effect hebben. Eén mannetje kan namelijk weer honderd vrouwelijke herten bevruchten. Maar dat is met deze aantallen een onmogelijke klus."

Eén dier zou uitkomst kunnen bieden. "Een wolf ja, die zou het op natuurlijke wijze kunnen oplossen, waar het niet dat Zeeland en zeker dit gebied veel te klein is voor een wolf", zegt Van der Hulle. Daarnaast zorgt de wolf weer voor andere problemen. "In die zin hebben we als samenleving een keuze gemaakt. De democratisch verkozen politiek kiest uiteindelijk vooralsnog voor de jacht. Maar ik begrijp het heel goed als mensen daar pertinent tegen zijn."